Nisan ödemeler dengesi

Beklenen nihayet gerçekleşti. İspanya’da hükümet destek için AB’ye başvurdu. Banka sistemine sermaye koymak için yardım istiyor. 100 milyar euro deniyor. Tam tutar ve fiilen hangi kaynakların nasıl kullanılacağı hâlen bilinmiyor.

İspanya’dan gelen mesaj açıktır. İnşaatta ve gayrimenkulde balon oluşmasını baştan engelleyeceksin. Yoksa bütçe disiplini ve düşük borç oranı işe yaramıyor. ABD, İrlanda vs. bu filmi daha önce gördük. Türkiye ders çıkarmalıdır.

Türkiye’ye olağan ziyaretini yapan IMF heyetinden olumlu basın açıklaması geldi. Euro krizinde ekonomi dayanıklılığını kanıtladı diyor. 2011’de makro politikanın sıkılmasını destekliyor. Yumuşak inişi mümkün görüyor. Elbette sıkı politikanın devamını istiyor.

Ancak, önemli bir yenilikle bitiyor. “Küresel ekonomi aşağı yönlü riskler getiriyor. Gerçekleşmeleri hâlinde kamu kesiminin güçlü bilançosu yönetime resesyonla mücadele alanı sağlıyor.” Yani IMF bile gerekirse gevşek para ve maliye politikasına yeşil ışık yakıyor.

Dış açık geriliyor

Nisan ödemeler dengesi Merkez Bankası tarafından yayınlandı. Piyasa cari işlemler açığını 5 milyar dolar öngörüyordu. Bu kez tam tuttu. Geçen yıl 7.7 milyar dolardı. Bir önceki yıla göre 2.7 milyar dolar daralma anlamına geliyor.

Neticede dört ayda yıllık açık 77 milyar dolardan 69 milyar dolara indi. Ekim 2011’de 80 milyar dolarla tarihi rekor kırmıştı. Fevkalade olumsuz dış koşullara rağmen altı ayda 11 milyar dolar geriledi. 20 milyar doların üzerinde yıllık düzeltme ile uyumludur.

Cari işlemler dengesinin ilginç alt kalemlerine bakalım. Düzelmeye önemli bir katkı altın ihracatından geliyor. Geçen yılın ilk dört ayında 1 milyar dolar net ithalat vardı. Bu yıl 1.3 milyar dolar net ihracata dönüştü. Koşullar zorlaşınca Türkiye altın satmaya başlar.

Dış açıkta düzelme enerji-dışı dengede daha belirgin hâle geliyor. İlk dört ayda dış açık 21 milyar dolar oldu. Bunun yüzde 20’si (4.2 milyar dolar) enerji-dışından, yüzde 80’i ise enerji ithalatından (17 milyar dolar) kaynaklandı.

Bu veriler yumuşak iniş ihtimalini güçlendiriyor. İktisat politikasının başarısıdır. IMF bile kabul etti. Euro krizi AB’ye ihracatı olumsuz etkilemeye devam eder. Ancak petrol fiyatları 100 doların altında kalırsa AB’deki kaybın bir bölümünü telafi eder.

Finansman sıkıntılı

Açığın finansmanına bakalım. Net hata noksan kalemi Nisan’da 1 milyar dolar eksi çıktı. Ama ilk dört ayda 2.9 milyar dolar fazla var. Haziran 2008’den bu yana birikimli “nesebi gayri-sahih” döviz girişinin 30 milyar dolara ulaştığını hatırlatalım.

Borç-dışı finansmanda zafiyet sürüyor: İlk dört ayda 4.2 milyar dolar. Cari işlemler açığının yüzde 29’unu karşılıyor. Kriz öncesinde bu oran yüzde 60’larda seyrediyordu.

Euro krizi yabancıların TL tahvil alımlarına da yansıyor. Ocak-nisan döneminde net 1 milyar dolar oldu. 2011’in ilk dört ayında 10.5 milyar dolardı. Neticede özel borçlanma (banka + reel kesim) 11.5 milyar dolara ulaşıyor. Açığın yüzde 55’idir. Kötü haberdir.