Kötü haber ve iyi haber

İktisatçı için konjonktürün kırılma anları gerginlik demektir. Normal dönemlerde yakın gelecekle ilgili tahmin yapmak rutinleşir. Hata boyutu küçük olur. Ufak tefek sapmaları açıklamak kolaydır.

Eğilimlerin dönme ihtimali belirince işler zorlaşır. Riskler artar. Tedirginlik zirveye çıkar. Meşakkatli bir süreç başlar. Her yeni veri ek sorular getirir. İktisatçı bir türlü karar veremez. Konjonktür hakikaten değişti mi? Yoksa geçici bir dalgalanma mı?

Üstelik, gelen verilerin hepsi aynı yöne işaret etmez. Bir veri umutlandırır. Diğeri moral bozar. Bütün verileri yeniden kontrol etmek, analizi baştan sona gözden geçirmek gerekir. Günler böyle geçer.

Tüketim endeksinde düşüş

Dün yayınlanan iki göstergeden olumsuz çıkanla başlayalım. Kötü haber çabuk yayılırmış. Mali piyasalar şu sıralarda sadece iyi haberlere bakıyor. Ama önemli bir bilgi olduğunu söyleyebiliriz.

Finansal Çözümler Ltd. tarafından CNBC-e kanalı için hazırlanan tüketim endeksinden arada sırada söz ediyoruz. İki önemli avantajı var. Biri çok kısa bir gecikme ile yayınlanması. Dün temmuz sonuçları açıklandı.

Diğeri özel tüketim harcamalarının önemli bir bölümünü kapsayan gelişmiş bir teknoloji kullanması. Güven ölçmeye yönelik anketlerin ne de olsa öznel bir tarafı var. Tüketim endeksi ise fiili satışlardan hareketle hesaplanıyor.

Şubata kadar tüketim endeksi geriledi. Ama martta ani bir toparlanma oldu. Nisan-haziran döneminde kazançlarını koruyarak nispeten istikrarlı seyretti. Ancak Temmuz’da tekrar düşüşe geçti.

Tefsirine girmiyorum. Vergi indirimlerine bağlı olabilir. Şu anda göremediğimiz başka etkenler olabilir. Ekonominin kısa dönemde motoru olması beklenen özel tüketimle ilgili bir tereddüt yarattığını söyleyebiliriz.

Sanayide toparlanma

İyi haber haziran sanayi üretimi endeksinden geldi. Ay başında TÜİK’in yeni yayınladığı mevsimlik etki düzeltilmiş sanayi üretimine bakmıştık. İlkbaharda sanayi üretiminin dibe vurduğu, bundan sonra artış beklediğimizi söylemiştik.

Haziran sanayi üretimi bu eğilimle tutarlı geldi. Bir önceki yıla göre toplam sanayi üretimi yüzde 9.7, imalat sanayi üretimi yüzde 10.6 azalmış. Daha önceki aylarda düşüş oranları çok daha yüksekti.

Hemen seriyi mevsimlik etkiden temizledik. Nisandan mayısa çok ufak bir artış vardı. Mayıs’tan Haziran’a artış iyice belirginleşiyor. Bu da haziranda sanayinin çarklarının dönmeye başladığı anlamına geliyor.