Kasım’da sanayi üretimi

Sanayi üretim endeksi konjonktürün temel öncü göstergelerinden biridir. Türkiye İstatistik Kurumu - TÜİK - hesaplar. Takriben beş haftalık bir gecikme ile yayınlanır. Genel gidişat hakkında çok önemli bilgiler taşır. Piyasalar tarafından yakından izlenir.

TÜİK’in 1997 yılını baz alan sanayi üretim endeksini yenilemek için çalışmalar yaptığını biliyorduk. Baz yıl düzenli aralıklarla değiştirilmediği takdirde endekslerde ölçme hataları birikir. Endeksin ölçtüğü gerçekle bağı zayıflar.

2005 bazlı yeni sanayi üretim endeksi yıl sonunda açıklandı. Böylece yeni yılda yeni sanayi üretimi endeksine geçileceğini anladık. Nitekim Kasım sanayi üretimi Perşembe günü yeni seri ile yayınlandı.

1996’da devreye giren Gümrük Birliği sanayinin yapısında büyük bir dönüşüme yol açmıştı. O açıdan baz yılın fazla gecikmeye izin vermeden yenilenmesi yararlı oldu. TÜİK’i kutluyorum.

Sanayi üretimi çöküyor

Son üçüncü çeyrek (Eylül) verilerine bakmıştık. Bugün Ekim ve Kasım’ı beraberce ele alıyoruz. Ekim’de büyük bir küresel mali fırtına yaşandığını hatırlatalım. Dolayısı ile dış ve iç konjonktürdeki esas kırılma dördüncü çeyrekte gerçekleşiyor. Yeni endeksi kullanıyoruz.

Toplam sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına kıyasla Ekim’de yüzde 7.2, Kasım’da yüzde 13.9 azaldı. Bunlar 2001 krizinde görülen düşüşler mertebesindedir.

Toplam sanayi üretimi içinde madencilik ve elektrik, gaz, buhar ve sıcak su yer alıyor. Esas bizi ilgilendiren imalat sanayi üretiminde ise düşüş daha da serttir: Ekim’de yüzde 8.6, Kasım’da yüzde 15.5. Örneğin 2001 krizinin dip noktasında bile imalat sanayinde bu kadar vahim bir gerileme yaşanmamıştı.

Yıllık ortalamalara bakalım. Kasım itibariyle, son oniki ayın ortalama sanayi üretimi bir önceki oniki aya kıyasla sadece yüzde 0.3 artmıştır. İmalat sanayinde ise yüzde 0.5 gerileme görülmektedir. Kasım 2007’de bu oranlar yüzde 7.3 ve yüzde 7 idi.

Tehlikeli eğilimler

Sanayi üretiminde mevsimlik etkiler yoğundur. Eğilimleri daha iyi görmek için mevsimlik etkilerden arındırılmış serileri kullanıyoruz. Ortaya çıkan manzara açıkcası moral bozucudur. Hem toptan hem de imalat sanayi üretimi tam bir yıl önce, Kasım 2007’de zirve yapıyor. O tarihten sonra yönünü aşağıya çeviriyor. Yaz ortasına kadar nisbeten yumuşak bir gerileme görülüyor. Sonbaharla birlikte serbest düşüşe geçiyor.

İmalat sanayinde Kasım’da gerçekleşen üretim 2006 ilkbaharı düzeyine ancak ulaşmaktadır. Yani imalat sanayi üretimi ikibuçuk yıl geriye gitmiştir. Toplam sanayide durum biraz daha iyidir: 2006 yazbaşı düzeyine dönülmüştür.

Bir maruzatım var. Üçüncü çeyrekte eski seri ile imalat sanayi yüzde 3 küçülmüştü. Ona bakarak üçüncü çeyrekte büyümeyi eksi yüzde 1 öngörmüştüm. Artı yüzde 0.5 geldiğini Deniz Gökçe son Ekodiyalog’da birkaç kez hatırlattı. Yeni seride üçüncü çeyrek imalat sanayi yüzde 2.3 daralıyor. Arada artı 0.7 puan fark var. Milli gelirin yeni seri ile hesaplandığı varsayımı ile yanılgım 1.5 puandan .8 puana iniyor