İtalya’da siyasi kaos

Siyasetle ekonomi arasında çok girift bir ilişki vardır. Birbiri ile iç içe süreçler çalışır. Nedenselliğin yönünü saptamak fevkalade zordur. Bazen biri bazen öteki belirleyici durur. Genelde kafalar karışıktır.

Türkiye’de yaygın bir düşünce geleneğinde öncelik ekonomidedir. Siyasetin özerkliği küçümsenir. Ağırlık ekonomik grupların çıkar çatışmalarına verilir. Yani siyaset ekonomiye bağımlı kılınır. Ekonomiye bakarak okunabileceği önerilir.

Diğer gelenek daha yenidir. Ekonominin kurumsal yapı, kurumsal yapının ise siyaset tarafından belirlendiği savunulur. Zihniyet ve ideolojilerin rolü güçlenir. Ekonomiyi anlamak için önce siyasete bakılması önerilir.

Euro krizi ve siyaset

Euro krizinde borçlu ülkeler için ekonomik çözümün reçeteleri ilk günden itibaren mevcuttu: Bütçe disiplini, piyasa reformları, rekabet gücünün arttırılması vs. Bunlar sistemin daha iyi çalışmasına yönelikti. Yani yönetici sınıfın çıkarlarına paraleldi.

Buna rağmen teknik reçeteler bir türlü uygulanamadı. Neden? Çünkü devreye siyaset girdi. Toplumlar teknik çözümü savunan partilere seçimlerde yeşil ışık yakmadı. Tersine, teknik çözüme karşı çıkan siyasi hareketlere prim verdi.

Önce Yunanistan’da yaşandı. Şimdi sıra İtalya’ya geldi. İspanya’nın da çok farklı olmadığı izleniyor. Sorunlar aynı derecede acil olmasa da, Fransız seçmeninin de benzer bir tavrı benimsediği biliniyor.

Tragedya ve maskaralık

“Tarih önce tragedya sonra maskaralık (farce) şeklinde tekerrür eder” deyişi ünlüdür Yanılmıyorsam Marx’a aittir. İtalya seçimlerine bakınca kendi kendimi “anlaşılan tersi de mümkün; önce maskaralık sonra tragedya!” dedim.

Berlusconi’nin başbakanlığı zaten tek başına yeterli kanıt sayılır. Üstüne bu seçimde ünlü komedyen Beppe Grillo’nun kurduğu partinin oyların yüzde 25’ini alması eklendi. Evet; dört İtalyan seçmenden biri oyunu ona verdi.

Halbuki İtalya zenginler kulübü üyesidir. Sivil toplum ve demokratik gelenekleri güçlüdür. Eğitim, kültür, görgü vs. göstergeleri yüksektir. Vatandaşın ilerideki tragedyayı görmemesi olanaksızdır. Ona rağmen yola devam ediyor.

Ne diyebiliriz?