İlk yarıda net kamu borcu

Bayram günlerinde ekonomi dışında yazmayı seviyorum. Duygusal hatta nostaljik takılmak açıkcası hoşuma gidiyor. Okuyucularımın da hafif konuları tercih ettiklerini düşünüyorum.
Ancak bu bayram hafta sonuna, yazım ise Bayramın son gününe rasladı. Zaten şehit düşen askerlerimiz, Kuzey Irak’a müdahale ihtimali ve ABD Temsilciler Meclisinin kararı bayramın tadını kaçırmıştı. Bilgisayarın önünde debelendim ama bir türlü hafifleyemedim.
Sonunda ekonomi yazmaktan başka çare bulamadım. Yayınlanmış ama daha değerlendiremediğim çok veri olması da kararımı etkiledi. Değerli okuyucularımın mübarek Şeker Bayramı’nı kutlar, sağlık, huzur ve refah dilerim.
Maliye politikası ve kamu borcu
IMF ile mevcut anlaşmanın ilkbaharda bitmesi maliye politikasını gündemin tepesine yerleştirdi. Yerine ne gelirse gelsin, maliye politikasında bir miktar gevşeme kaçınılmaz duruyor. Nitekim Başbakan Erdoğan bu yönde bir işaret verdi.
Son iki IMF anlaşması süresince Türkiye neden bu kadar sıkı maliye politikası uyguladı? Kamu kesimi faiz-dışı fazlasının milli gelire oranı neden yüzde 6.5 gibi rekor düzeyde tutuldu? Sorunun cevabı kamu borç dinamiğinde yatıyor. 1990’ların sorumsuz iktisat politikaları kamu borcunu patlattı. Beraberinde faizler de yükselince tehlikeli bir kısır döngü tetiklendi. Tek çare vardı: yüksek faiz dışı fazla vermek.
Bu hususun çok iyi anlaşılması gerekiyor. Maliye politikasının belirlenmesinde en önemli girdi borç dinamiğidir. Enflasyon, büyüme, vs. tüm diğer göstergeler ancak borç dinamiği sorunu çözüldükten sonra devreye girerler.
Dolayısı ile önümüzdeki dönemin maliye politikasını değerlendirmek için önce kamu borcunun seyrine bakmak gerekir. Kısır döngü kırıldığı ölçüde sıkı maliye politikasını haklı kılacak gerekçeleri bulmak da zorlaşacaktır.
Net borçta hızlı düşüş
İlk yarı (Haziran 2007) net kamu borç stoğu verileri Hazine tarafından yayınlandı. Kısaca verileri görelim. Brüt kamu borcu yılbaşına kıyasla 7 milyar YTL azalarak 357 milyar YTL’ye gerilemiş. Milli gelire oranı 5 puan düşüşle yüzde 58’e inmiş. İlk kez brüt borçta Maastricht Kriteri yüzde 60’ın altına iniliyor. Kamu menkul varlıkları yılbaşına kıyasla 3 milyar YTL artarak 108 milyar YTL’ye yükselmiş. Milli gelire oranı yüzde 18’de sabit kalmış. Esas artışın kamu mevduatında (5 milyar YTL) olduğunu anlıyoruz.
Bu durumda net kamu borcu yılbaşına kıyasla 10 milyar YTL azalarak 249 milyar YTL’ye (2003’ün 2 milyar YTL altına) gerilemiş. Milli gelire oranı 4 puan düşüşle yüzde 41’e inmiş. Bu oran 2000’de yüzde 68 iken 2001’de ise yüzde 90’a tırmanmıştı. Bilgi için: Net kamu dış borç stoğu 14 milyar dolar ya da milli gelirin yüzde 3’üdür.
Sayılar çok açıktır. Kamu borcu kısır döngüsü kesinlikle kırılmıştır. Bu somut olgu maliye politikasına yansıtılmalıdır.