İlk yarıda istihdam

Küresel mali piyasalarda yüksek volatilite devam ediyor. Ani ve sert hareketler borsaların sıkıntılı bir döneme girdiğine işarettir. Beklenen büyük düzeltme günü geldi mi? En azından iyice yaklaşmış gibi duruyor.

Mali piyasaların dikkati gene Fed Başkanı Bernanke’ye odaklandı. Cuma günü yapacağı konuşma heyecanla bekleniyor. Üçüncü kez ortalığa para saçma kararı çıkar mı? Ne diyelim; umut zenginin ekmeği...

İçeride, Para Politikası Kurulu olağan toplantısında faiz ve karşılıklarda değişikliğe gitmedi. Merkez Bankası uyguladığı politikaya güvendiğini vurguluyor. Gereğinde para politikasını daha da gevşeteceğini açıkça söylüyor.

Bu arada yeni para politikasına karşı tavırda ciddi değişim var. Yüksek faiz lobisi hızla eriyor. Yakın geçmişte eleştirenlerin bir bölümü destek veriyor. “Pardon, yanıldık” diyenler bile çıkıyor. Sevindiricidir.

Altı yılın özeti

Hanehalkı İşgücü Araştırması mayıs sonuçları TÜİK tarafından yayınlandı. Nisan-haziran dönemini kapsıyor. Dolayısı ile yılın ilk yarısı itibariyle istihdam ve işsizlik verileri kesinleşti.

Türkiye ekonomisi 2008 krizi sonrasında hızla toparlandı ve giderek büyüme rekorları kırdı. Bekleneceği gibi, başarılı büyüme performansı istihdam ve işsizliği de olumlu etkiledi.

Bugün temel istihdam göstergelerine uzun dönemde bakmak istiyorum. Yazlıkta tablo hazırlamak zordu. Okula dönünce aradaki farkı kapatma imkânı oluştu. Bu fırsatı büyük bir tablo ile değerlendiriyorum.

Tablo 2005 ilk çeyrekten bugüne altı yılı kapsıyor. 2005, 2008 ve 2011’i ele alıyor. Son üç sütunda milyon kişi olarak değişim gösteriliyor. İlki (2005-08) küresel kriz öncesidir. İkincisine (2008-11) küresel kriz de dahildir. Sonuncusu (2005-11) dönemin tümüdür.

Tablodaki tüm bilgiyi yazı ile tekrarlamam mümkün değil. Bazı ana eğilimlere değinmekle yetineceğim. Meraklı okuyucularıma tablonun ayrıntılarını incelemelerini tavsiye ederim.

İyi haber-kötü haber

İyi haberle başlayalım. Son altı yılda Türkiye ekonomisi 3.8 milyon kişiye istihdam sağlamıştır. Ayrıca, ilk dönemden ikincisine yaratılan istihdam iki katına çıkmıştır. Daha önemlisi, artışın neredeyse tümü (3.6 milyon) ücretli istihdamdır.

Altı yılda işsiz sayısı sadece 400 bin artmıştır. Dolayısı ile 2005’ten 2011’e işsizlik oranı 0,2 puan düşerken katılım oranı 3,3 puan yükselmiştir. Ücretli istihdam oranında artış 4,4 puana ulaşmıştır. Bunlar fevkalade olumlu gelişmelerdir.

Ya kötü haberler? Biri tarımda istihdamın artmasıdır. Kriz öncesi dönem iyi: 400 bin azalıyor. Ama son üç yılda 900 bin artış var. “Tarımsallaşma mucizesi (!)” demiştim. Diğeri, sanayi istihdamının yavaşlamasıdır. Kriz öncesi 400 bin kişi iken sonrasında 200 bine geriliyor. İkisi de gelecekle ilgili ciddi soru işaretleri içeriyor.

Kısa dönemli eğilimlere ayrıca bakacağım.