İlk yarıda dış ticaret

Yılbaşında yazılan felaket senaryolarının aksine, TL varlıklar dünyanın ilgi odağı oldu. Döviz sepeti bir yıl sonra ilk kez 2.00 TL’nin altını denedi. Gösterge faiz yüzde 7,6’yı gördü. Ne diyelim!

Türkiye İhracatçılar Birliği, temmuz ihracatını 10.9 milyar dolar açıkladı. Geçen yıl 11.5 milyar dolardı. Yüzde 5,6 düşüş demek. Kısmen euro’da değer kaybını, ama daha çok AB’de talep sorunlarını yansıtıyor.

Temmuz enflasyon verileri cuma çıkıyor. Piyasa TÜFE’de eksi bekliyor: binde 1. Yıl sonu tahmini yüzde 6,8’e indi. Ben daha iyimserim: Temmuza eksi 0,3; yıl sonuna 6 diyorum. İTO İstanbul Ücretli Geçinme Endeksi temmuzda yüzde 2,1 azaldı.

Project Syndicate sitesinde Nouriel Roubini’nin ABD ekonomisi üzerine çok karamsar bir analizi yayınladı (20 Temmuz). ABD’ye yönelik iyimser senaryoları sert eleştiriyor. 2012’de büyümenin yüzde 1’e ineceğini iddia ediyor. Haklı olabilir.

Küçülen dış ticaret açığı

Haziran dış ticaret verileri TÜİK tarafından açıklandı. Piyasa beklentisi ile başlayalım: İhracat 13 milyar dolar, ithalat 22.2 milyar dolar, açık 8.2 milyar dolar. Gerçekleşme daha iyi geldi: Aynı sıra ile, 13.3 milyar dolar, 20.4 milyar dolar ve 7.2 milyar dolar. Geçen yıla göre ihracat yüzde 17 arttı; ithalat yüzde 5,6 azaldı; dış ticaret açığı yüzde 30 küçüldü.

İlk yarı ile devam edelim. İhracat yüzde 13,4 artışla 74.4 milyar dolara yükseldi. İthalat yüzde 2,1 düşüşle 117.2 milyar dolara geriledi. Yani ticaret açığı yüzde 21 azalarak 42.8 milyar dolara indi.

Aynı eğilimi yıllık verilerde görüyoruz. İhracat yüzde 15,2 artışla 143.7 milyar dolara tırmandı. Kriz öncesi düzeyi şubatta geçmişti. Tarihi rekordur. İthalat yüzde 7,4 artışla 238.3 milyar dolara ulaştı. Tarihi rekoru 241.5 milyar dolardır (mart). Böylece açık yüzde 2,6 düşüşle 94.6 milyar dolar indi. Tarihi rekoru 106.7 milyar dolardır (ekim).

Takvim ve mevsim etkisi arındırılmış veriler de bu eğilimle uyumludur. Haziranda bir önceki aya göre ihracat yüzde 2,9 artarken ithalat yüzde 0,1 geriledi.

Kritik gelişme

İran’a altın ihracatı haziranda da sürdü. Kafaları karıştırıyor. Olaya bakışımı geçen ay yazdım. Tekrarlamıyorum. Analizi zorlaştırıyor ama ana eğilimleri görmeyi engellemiyor.

Kritik gelişme ithalatta azalmadır. Son altı ayın üçünde bir önceki yılın altında ithalat yapıldı (mart, nisan ve haziran). Diğer üçünde artış düşük kaldı. Neticede ilk yarıda ithalat geçen yılın altında gerçekleşti.

Dikkatinizi çekerim. İthalat düşüşü ekonominin küçülmesinden kaynaklanmıyor. İlk çeyrekte milli gelir geçen yıla göre yüzde 3,2 büyüdü. İkinci çeyrekte benzer bir sayı bekleniyor. Yani ithalat azalırken ekonomi büyüyor.

Çok önemlidir. Büyümenin dengelenmesine işarettir. Parite ve petrol fiyatı gibi nedenler sayılabilir. Ancak döviz kuru desteği unutulmamalıdır. TL’nin değeri ilk yarıda geçen yıla göre sepet bazında yüzde 10, reel kur hesabında yüzde 3 daha düşüktü. Bilginize...