İlk yarıda dış denge

Çarşamba günü yazımı gazeteye erken yolladım. Küresel piyasalar sakin duruyordu. İyimserlik yazıma da yansıdı. Ama gün çok kötü bitti. “Eyvah, fena şiştim!” dedim. Neyse ki hava çabuk döndü. Küresel borsalar haftayı yükselerek bitirdi.

Mali piyasalarda aşırı oynaklık hayra alamet değildir. 2008’in ilkbahar ve yaz aylarını hatırlatıyor. Mutlaka Lehman Biraderler’in batışı muadili bir felaketin göstergesi olmayabilir. Ancak tedirginlik altın fiyatına da yeni rekorlar kırdırıyor.

İçeride TL’nin yumuşak değer kaybı sürüyor. “0.5 $ + 0.5 euro” döviz sepeti 2.17 TL’ye kadar çıktı. Merkez Bankası günlük döviz satışını 100 milyon dolara çıkardı. Bu eğilimin önümüzdeki günlerde devam etmesini bekliyorum.

Maliye Bakanlığı yarın Temmuz bütçe sonuçlarını yayınlıyor. Hazine nakit dengesi bir fikir verdi. Gelirler güçlü seyrediyor. Dolayısı ile Türkiye’nin maliye politikası açısından bir sorunu gözükmüyor.

Tekrarı zor bir rekor

Haziran sonu itibariyle ödemeler dengesi verileri Perşembe günü Merkez Bankası tarafından açıklandı. Böylece dış dengede ilk yarı tamamlandı. Doğal olarak medyada geniş yer buldu.

Bu yıl dış göstergeler birbiri ardına tüm zamanların rekorlarını kırıyor. Okuyucularımı çok önceden uyarmıştım. Yılbaşında 2011 için tahmin vermekten kaçınma nedenlerimden biri idi. Haklı çıkmanın keyfini yaşıyorum.

İlk yarıda cari işlemler dengesi açığı 45 milyar doları buldu. Geçen yıl 20 milyar dolardı. İki katından fazla bir artışa tekabül ediyor. İlk yarıda bir önceki dış açık rekoru 32 milyar dolarla 2008’de kırılmıştı. Onun da 13 milyar dolar üzerindedir.

Haziran’da yıllık cari işlemler açığı 72.5 milyar dolara yükseldi. Geçen yıl 27 milyar dolardı. Neredeyse üç katı ediyor. Kriz öncesi dönemin rekoru 49 milyar dolarla Ağustos 2008’de kırılmıştı. Artış oranı yüzde 50’ye yakındır.

Merkez Bankası Beklenti Anketi’nin Ocak 2011 sonuçlarına baktım. Piyasa 2011 için 47 milyar dolar dış açık öngörmüş. Halbuki buna ilk yarıda ulaşıldı. Piyasa tahminlerinin ciddiyeti hakkında iyi bir fikir veriyor.

“Net Hata Noksan” bilmecesi

Bu yılın diğer rekortmeni ünlü “Net Hata Noksan” (NHN) kalemidir. “Nesebi gayrisahih” döviz girişleri Türkiye ekonomisinin mutad bilmecelerinden biridir. Arada sırada patlama yapar. Ayrıntısına girme ihtiyacını hissederiz.

İlk yarıda bu kalemde 9.8 milyar dolar giriş var. Sadece son iki ayda (Mayıs-Haziran) 6.8 milyar dolar. Yıllığı ise 14.4 milyar dolara ulaşıyor. Tahmin ettiniz; NHN için tarihi bir rekordur.

NHN kalemini ayrıca birikimli olarak izlerim. 2005’den başlatıyorum. Kriz öncesinde (Haziran 2008) birikimli giriş 2.8 milyar dolardı. Olağan hata sınırları içindedir. Kriz sırasında 13.5 milyar dolar geldi. Böylece Haziran 2009’da birikimli 16.3 milyar dolara tırmandı.

Sonra bir yıldan fazla yatay seyretti. Örneğin Ekim 2010’da 16.2 milyar dolardı. Ardından patladı. Haziran’da, sıkı durun, 29 milyar dolara ulaştı. Büyük sayıdır. Nereden geliyor? Anlamı nedir? Acaba tersine döner mi? İşte size ilginç sorular...