İlk çeyrekte sanayi üretimi

Küresel borsalar biraz toparlandı. Yüksek volatilite döviz piyasalarına kaydı. Geçen haftanın son iki iş gününde dolar, euro karşısında yüzde 3 değer kaybetti. Parite 1.37’yi gördü. Son baktığımda 1.36’dan işlem yapılıyordu.

TÜİK Nisan kapasite kullanımı verilerini dün açıkladı. Sanayi üretiminin nispeten sağlıklı bir öncü göstergesidir. Geçen yılın çok altında olmakla beraber Mart’a kıyasla küçük toparlanma işaretleri taşıyor.

Marmara Egzoz Endeksinden geçenlerde söz etmiştik. Burak Saltoğlu köprülerden geçen araç sayısına uygulamış. Yılın ilk iki ayındaki düşüşten sonra Mart ve Nisan’da belirgin bir artış var. Ekonomik faaliyetlerde dip noktasının geçildiğini düşündürüyor.

Merkez Bankası Mart ödemeler bilançosunu yayınladı. Sürpriz yok. Talepteki daralma dış açığı kamuoyu gündeminden düşürdü. Gene de dış denge önemlidir. İlk çeyreğin bir değerlendirmesini ayrıca yapacağım.

Mart’ta düşüş yavaşladı

Mart ayı sanayi üretim endeksi Cuma günü TÜİK tarafından yayınlandı. Böylece ilk çeyrek verileri tamamlandı. Hatırlatalım. İki ayrı endekse bakıyoruz. Biri toplam sanayi üretimi, diğeri imalat sanayi üretimi.

Mart’ta geçen yıla kıyasla toplam sanayi üretimi yüzde 20.9, imalat sanayii üretimi yüzde 23.5 azaldı. Sayıların az çok bu mertebede geleceği tahmin ediliyordu. O açıdan fazla şaşırtmadı.

Ocak ve Şubat’ta aynı yöntemle hesaplanan düşüş daha sertti. Bu durum biraz kafaları karıştırdı. Sanayi üretiminde dibin görüldüğü şeklinde spekülasyonlara yol açtı. Veriler de ilk bakışta bu görüşü destekliyordu.

Toplam sanayi endeksinin kendi Eylül’de 114 iken her ay gerileyerek Şubat’ta 85’e inmişti. Buna karşılık Mart’ta 96’ya yükseldi. Aynı eğilim imalat sanayii endeksinde de görülüyordu. Buradan yükselişin başladığı sonucuna varıldı. Ancak sanayi üretimi çalışılan gün sayısı ve mevsimlik etkilerle aydan aya dalgalanır. Bunlar temizlenince manzara değişiyor. Mart’ta Şubat’a göre her iki endeks geriliyor. Ancak düşüş hızında belirgin bir yavaşlama ortaya çıkıyor.

Çift haneli küçülme

Şimdi Ocak-Mart dönemine bakalım. İlk çeyrekte, geçen yıla kıyasla toplam sanayi üretimi yüzde 22, imalat sanayi üretimi yüzde 24.6 azaldı. Sanayideki küçülmenin 2001 krizinden çok daha kötü olduğunu söylemeye sanırım gerek yok.

İmalat sanayii üretiminden hareketle ilk çeyrekte milli gelirin ne kadar küçülebileceğini kestirmeyi deneyebiliriz. 2008’in son çeyreğinde imalat sanayii yüzde 14.3 milli gelir ise yüzde 6.2 düşmüştü. Oranın aynı kalması halinde ilk çeyrekte milli gelir yüzde 10.7 küçülecektir.

İlk çeyrekte çift haneli daralma profesyoneller tarafından genelde bekleniyordu. Merkez Bankası tarafından ifade edilmesi kamuoyu gündemine soktu. Velhasıl ilk çeyrekte büyümenin -10 puan civarında gerçekleşeceği kesin gibi duruyor.