Müjde, müjde! ABD ekonomisi Şubat’ta beklenenin altında istihdam yarattı. İşsizlik oranı yükseldi. Finans piyasaları ise kötü haberi coşku ile karşıladı. Mali kesim çıkarlarının reel kesime nasıl ters düşebildiğine çok açık örnektir.
Öncesinde Başbakan’ın Merkez Bankası’ndan faiz indirimi talebi içeriyi germişti. Ama ABD kökenli iyimserlik galip geldi. Dolar 2.11 TL’ye (sepet 2.50 TL) geriledi. BIST endeksi 73 bine yaklaştı. Faiz tartışması ayrı yazı gerektiriyor.
Yaşam maliyeti artıyor
Mart enflasyonu gene şaşırttı. Mart’ta piyasa TÜFE’nin yüzde 0.85 artmasını bekliyordu. Ben daha karamsar olduğumu yazdım. Gerçekleşme yüzde 1.1 oldu. Geçen yıl yüzde 0.7 idi. Böylece yıllık enflasyon yüzde 8.4’e yükseldi.
Tüketici enflasyonu iki ayrı olayı ölçüyor: vatandaşın yaşam maliyeti ve ekonomide talep baskısı. Nisbi fiyatlar az oynayınca ikisi örtüşüyor. Sert fiyat dalgalanmaları halinde ayrışıyor. Son dönemde iki neden öne çıkıyor: Tarım ve döviz kuru.
2014’ün ilk çeyreğinde yaşam maliyetinde gözle görülür bir artış yaşanıyor. TL’nin değer kaybı ithal malların TL fiyatlarına yansıyor. Halbuki gelirler TL ile kazanılıyor. Bu durumda satın alma gücü düşüyor. Dış açığın daralması için vatandaşın ödediği bedeldir.
Talep baskısı yok
Ya talep baskısı? Diğer göstergeler iç talepte belirgin daralmaya işaret ediyor. En çok döviz kuruna duyarlı sektörlerde hissediliyor. Örneğin araç satışları Mart’ta yüzde 25, ilk çeyrekte yüzde 30 geriledi.
Talep baskısını nasıl ölçeriz? Fiyatlama davranışlarını izlemek gerekiyor. İki hizmet fiyatını uzun süredir kullanıyorum: Kira ve berber fiyatları. İthal girdisi yok gibidir. Çıplak talep baskısını yansıtır.
2013’de kira kıpırdandı. Aylık artış Kasım’da beş yılın zirvesine çıktı (yüzde 0.7). Sonra düşüşe geçti. Mart’ta yüzde 0.4’e indi. Berber fiyatları 2013’de aylık yüzde 0.6 civarında yatay seyrediyordu. Ocak’ta patladı (yüzde 4.8) ama Mart’ta yüzde 0.4’te kaldı
Normaldir. Bu büyüme (ve bütçe) ile talep enflasyonu riski yoktur. Böyle biline...
İlk çeyrekte enflasyon
Haberin Devamı
