Geçen haftadan haberler

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu -PPK- yılın ilk toplantısında gecelik faizleri sabit tuttu. Perşembe’nin gelişi Çarşamba’dan belli olurmuş. Faiz indirimlerinin sona erdiği geçen ay anlaşılmıştı. PPK kararı da yeni bir bilgi taşımıyor. Bilinenleri tekrarlıyor.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 2009 bütçe sonuçlarını açıkladı. Hazine nakit dengesi bazında öngördüğümüz gibi, faiz dışında 1 milyar TL fazla, bütçede 52 milyar TL açık çıktı. Bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 5.5 oluyor.

Orta Vadeli Program 2009 için faiz dışında 4 milyar TL, bütçede 63 milyar TL açık hedeflemişti. İkisi de daha iyi çıktı. Maliye politikasının söylendiği ve beklendiği kadar gevşemediği anlamına geliyor.

Milli gelirin yüzde 5’den fazla küçüldüğü bir yılı bile bütçenin faiz dışı fazla ile bitirdiğine özellikle dikkatinizi çekerim. Ezber bozan iki sorum var. Faiz kararları bu durumu öngördü mü? Faiz dışı fazla rekor küçülmeye katkı yaptı mı?

İhale neden dolarla?

“Futbol meraklıları için bu hafta gerçekleşen naklen yayın ihalesi çok büyük önem taşıyordu. Geçmişte yaşananlar göz önünde tutularak ihale televizyondan canlı yayınlandı. Önemli anları haber programlarında tekrarlandı.

Manzarayı hatırlatalım. Futbol federasyonu yetkilileri masanın başında. Televizyon sahipleri ve sorumluları masanın etrafında. Bir açık artırma yapılıyor.

Masanın etrafındaki herkes Türkiye vatandaşı. Nakledilecek maçlar Türkiye birinci ligi maçları. İhaleyi açan federasyon Türkiye’nin resmi bir kurumu. Buraya kadar hepsi çok normal.

Sonrası biraz karışık. Çünkü fiyatlar TL ile verilmiyor. Dolarla veriliyor. Biri 100 milyon dolar diyor. Öbürü hemen 100 milyon 500 bin dolara yükseltiyor. Böyle gidiyor. Sonunda 120 milyon 500 bin dolar veren Star grubu ihaleyi kazanıyor.”

Eminim son paragrafta şaşırdınız. Haklısınız. Alıntı 23 Mayıs 1999’li yazımdan. Naklen yayın ihalesinin dövizle yapılmasını eleştiriyor. Geçen 10 yılda enflasyon düştü, TL istikrar kazandı. Ama zihniyet aynı; ihale hala dolarla....

Ücretli istihdamı

İstihdam ve işsizlikle ilgili ölçme ve algılama sorunlarına yeri geldikçe değiniyoruz. Biri teknik: seriler çok kısa. Diğeri içerikle ilgili: kendi hesabına ve ücretsiz aile işçisi olarak çalışan oranının istihdamda payı çok yüksek. Örnek: İşten atılınca akrabasına dükkanında yardım eden istihdamda sayılır.

Dolayısı ile, hem ekonomik hem sosyal açıdan en güvenilir istihdam göstergesi ücret ve yevmiye ile çalışanların sayısıdır. Vatandaşın iş bulmaktan kasdettiği de odur. Nitekim işsizlik “İş aradın mı?” sorusu ile saptanıyor.

2008’den son yayınlanan Ekim 2009’a, ücretli istihdam sayıları grafiktedir. Zirve 2008 ortasındadır: 13.3 milyon. Şubat’ta 12 milyonun altına iniyor. Yaz aylarında 13 milyonu yakalıyor. Ekim’de tekrar 13.3 milyona ulaşıyor.

İyi haber Ekim itibarıyla ücretli istihdamın 16 ay öncesi düzeyine geri dönmesidir. Krizdeki kayıpların telafi edildiğini gösteriyor. Kötü haber aynı dönemde çalışabilr yaştaki nüfusun 1.2 milyon kişi artmasıdır. Ayrıca bir şey söylemeye gerek görmüyorum.