Enflasyonda başarı kıstasları

Ocak’ta tüketici fiyatları yüzde 1 artınca enflasyon gene ekonomik gündemi tepesine oturdu. Diğer meslekleri bilmem ama böyle sürprizler iktisatçıları sevindirir. Heyecan artar. Tartışmalar kızışır. Yazı konusu bulmak sorunu ortadan kalkar.

Bilgisayar başına oturmadan önce neler yazılabileceğine baktım. Birbirinden ilginç asgari dört yazı konusu derhal belirdi. Hepsi çok güncel ve önemli gibi gelince sıralama zorlukları yaşadım. Neticede enflasyonu değerlendirme kıstası ile başlamaya karar verdim.

Soruna son yazımda değindim. Enflasyonun bir önceki döneme kıyasla düşmesi para politikasını başarılı addetmek için yeterli midir? “Evet” diyemiyoruz. Demek ki başarı kıstaslarını dikkatle tanımlamalıyız.

Enflasyonun sorumlusu bellidir
2001 krizi sonrasında oluşan kurumsal yapıda para politikası özel bir önem kazandı. Dört temel nedeni hatırlatalım: Merkez Bankası’na kısa vadeli faizi denetleme olanağı veren dalgalı kur; Merkez Bankası’na bağımsızılık; bütçede disiplin ve enflasyon hedeflemesi rejimi.

Bunların sonucu, geçmişten çok farklı bir iktisat politikası ortamıdır. Merkez Bankası web sayfası şöye özetliyor: “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın temel amacı fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir.”

Merkez Bankası yönetiminin de her fırsatta vurguladığı bu ifade iki tarafı keskin kılıçtır. Para otoritesinin sadece enflasyonla ilgilenmesi onu büyüme, işsizlik, vs. diğer göstergelerde sorumluluğunu kaldırıyor. Ama enflasyonun da tek sorumlusu haline getiriyor.

Bu yeni durumun yeterince algılanmadığını çevremde hissediyorum. O nedenle vurgulamakta yarar görüyorum. Mevcut iktisat politikası ortamında para politikası ve enflasyon özdeştir. Aynı olayın iki farklı yüzüdür. Birbirinden ayırdedilmeleri olanaksızdır.

Hedefler ve tahminler
Enflasyon hedeflemesi ile para politikasına içiçe iki başarı kıstası gelmektedir. İlki hükümetle birlikte saptanan enflasyon hedefidir. Toplumsal ve politik görünülürlüğü yüksektir. Başka bir ifade ile çok medyatiktir.

Diğeri Merkez Bankası’nın kendi enflasyon tahminleridir. İktisatçılardan oluşan daha dar bir çevre için ilkinden çok daha önemlidir. Çünkü Merkez Bankası’nın teknik yeterliliğini yani denetleme iddiasında olduğu olayı ne ölçüde doğru anladığını ölçer.

Özetleyelim. Enflasyon hedefi gevşek başarı kıstasıdır. Aşağıdan yada yukarıdan ıskalanmasının pekala makul nedenleri olabilir. Merkez Bankası’nın kendi enflasyon tahmini ise sıkı kıstastır. Tutmaması mutlaka para politikasında ciddi zafiyetlere işaret eder.

Yerim gene bitti. Merkez Bankası’nın enflasyon tahminlerini gerçekleşme ile karşılaştırmak daha sonraya kaldı.