Enflasyon ve döviz kuru

Eylül enflasyonunu inceliyoruz. Geçen yazıda enflasyon hedeflemesi rejiminin şeffaflık ilkesi gereği açıklanan Merkez Bankası tahminlerini değerlendirdik. 2006 başı tahminleri tutmadı. Ama sonraki iki tahmin daha başarılı oldu.

Merkez Bankası, Ekim 2006’da Eylül 2007 için yıllık TÜFE artışı yüzde 5.2-8.6 aralığında (ortası yüzde 6.9) olur dedi. Fiili enflasyon yüzde 7.1 ile tahmin aralığının içinde ve orta noktaya çok yakın bir yerde gerçekleşti.

Bu karşılaştırma bazı bildiklerimizi doğruluyor. Bir: 2005 başı ile 2006 ortası arasında Merkez Bankası enflasyon üzerinde denetimini kaybetmişti. İki: Enflasyon üzerinde denetimini ancak 2006 ortasından sonra kurabildi.

Bu konuları o tarihlerde çok tartıştık. 2003 sonrasında uygulanan yanlış para politikalarının ekonomiyi sıkıştırdığı köşeyi anlattık. Enflasyondaki yükselmeyi arz şokları ile açıklama çabalarına karşı çıktık.

Kura ne oldu?

Kısaca hatırlatalım. Mayıs 2006’da dünya mali piyasalarını sarsan mali türbülans Türkiye’yi vurdu. Kur ve faiz zıpladı. Merkez Bankası bu olaylara gecelik faizlerde 4 puan artışla yani para politikasını sıkarak tepki verdi.

Ancak türbülans geçici kaldı. Dünya mali piyasaları hızla sakinledi. Sermaye girişleri tekrar başladı. Dolayısı ile YTL önce türbülans sırasında kaybettiğini geri aldı. Sonra değer kazanmaya devam etti.

Aylık ortalama kurlara bakalım. Nisan 2006’dan Haziran 2006’ya euro 1.63 YTL’den 2.02 YTL’ye, dolar 1.33 YTL’den 1.60 YTL’ye, “0.5 euro + 0.5 dolar” döviz sepeti 1.48 YTL’den 1.81 YTL’ye yükseldi. Özetle, döviz sepeti bazında YTL yüzde 21 değer kaybetti.

Ancak Eylül 2006’ya gelindiğinde euro 1.88 YTL’ye, dolar 1.63 YTL’ye, döviz sepeti 1.67 YTL’ye indi. Üç ayda YTL yüzde 7.3 değer kazandı. Sonraki bir yıl boyunca YTL’nin değerlenmesi sürdü.

Eylül 2007’de euro 1.75 YTL’ye, dolar 1.26 YTL’ye, döviz sepeti 1.51 YTL’ye düştü. Başka bir ifade ile son bir yılda YTL’nin değeri sepet bazında yüzde 10.1 arttı. Bir not: Bu satırları yazarken euro 1.67’ye, dolar 1.18’e gerilemişti.

Bir bilmece

Sayılar ortadadır. Son bir yılda döviz kuru enflasyonla mücadeleye büyük destek vermiştir. İthal ürünlerin, yoğun ithal girdi kullanan ürünlerin ve ithalatle rekabet eden yerli ürünlerin fiyatlarının gerilemesi enflasyondaki düşüşte etkili olmuştur.

Lafı nereye getirdiğimi tahmin ediyorsunuz. Türkiye’de döviz kuru ile enflasyon arasında ilginç bir ilişki buluyoruz. 2006’nın ikinci yarısında döviz tırmanınca enflasyon iki katına çıkıyor. Ama 2007’de kur çöktüğü halde enflasyon yüzde 7’de kalıyor.