Enflasyon tartışması bitmez

Yeni havaalanı ihalesinde TL yerine euro kullanılmasını eleştirdim. İlginç tepkiler aldım. Genellikle çıkar odaklı bakılıyor. Örneğin bir okuyucum “on yılda euro bir liranın altına iner, kazananlar o nedenle TL istememiştir” diyor.

Yarın sanayi üretim endeksi mart verileri açıklanıyor. Büyümenin en önemli öncü göstergesidir. Özel tüketimde ilk çeyrekte bir canlanma olduğunu biliyoruz. Üretime ne ölçüde yansıdığını göreceğiz. Kötümser cephede yer aldığım biliniyor.

Hafta sonunda IMF başiktisatçısı O. Blanchard’ın küresel krizi sonrasında makro politikaları değerlendiren ikinci makalesini okudum (www.imf.org). Geleneksel olmayan politikalara destek veriyor.

Bozulan ezberler

Altının değerine bakarken çok kısa değindim. 2008 sonrasında Fed ortalığı likiditeye boğdu. Bilançosu tarihi rekorlar kırdı. “Helikopter Ben” krizin derinleşmesini engellemeyi amaçlıyordu. Hâlen devam ediyor.

Ancak, tutucular ilk günden itibaren bu politikaya sert eleştiriler yöneltti. Gerisinde para miktarı ile fiyatlar arasındaki ünlü ilişki vardı. Basılan para mutlaka enflasyonu hızlandırır, gene öyle olacak dendi.

Aradan beş yıl geçti. Fed dolar bastıkça bastı. Ama ABD’de enflasyon bir türlü kıpırdamadı. Bozulan ezber Keynesçilerin elini güçlendirdi. Başta Krugman, keyfini sürüyorlar. Ünlülerin nasıl yanıldığını gösteren alıntılar yayınlanıyor.

Çelişkili gelişmeler

Bir başka soruna dönelim. Japonya’nın devasa kamu açığı var. Hükümet ve Merkez Bankası işi gücü bıraktı enflasyonu azdırmaya uğraşıyor. İnanılmaz miktarlarda para basılıyor. Ama bir türlü sonuç alınamıyor. Enflasyon kıpırdamıyor. Neden?

Resmin diğer ucu da ilginçtir. ABD ve AB’de talep çok zayıf, işsizlik ise çok yüksek seyrediyor. Teoriye göre bu koşullarda enflasyonun eksiye geçmesi (deflasyon) gerekiyor. Halbuki ikisinde de enflasyon hâlâ artıda kaldı. Neden?

Cevaplar bilinmiyor. Kesin olan şu: Küresel kriz sonrasının ekonomik gerçekleri eski teorilere uymuyor. Yenileri de daha ortaya çıkmadı. Bizdeki enflasyon tartışmasını bu gözle izlemenizde yarar görüyorum.