Enflasyon hedeflemesinin yararları

“Bütün yollar Roma’ya çıkar” özdeyişi iktidarın çevre üstündeki hakimiyetini anlatır. Romalılar ünlü yollarını gerçekten bu amaçla inşa ediyorlardı. Bugün enflasyon için eş değer bir güç, para politikasında yoğunlaşıyor. Enflasyon deyince bütün yollar Merkez Bankası’na çıkıyor.

Çünkü enflasyon hedeflemesi rejimi para politikasının tasarımı ve uygulanmasında köklü değişim yapıyor. En önemlisi, Merkez Bankası siyasi iktidardan bağımsızlaşıyor. Sadece enflasyona odaklanıyor. Yetki daima sorumluluk demektir. Sorumsuz yetki olmayacağına göre denetimi gerekir. Bunu da para politikasına “şeffaflık” ve “hesap verilebilirlik” zorunluluğu getirerek sağlıyor.

Hesap verilebilirlik
Şeffaf para politikası nedir? Merkez Bankası’na nasıl hesap sorulur? İlk bakışta çok karışık duruyor. Korkmayın. Somuta indirince çok sadeleşiyor. Teşbihte hata olmaz. Kristof Kolomb’un dibi kırılınca dik duran ünlü yumurtasına benzetebiliriz.

Mantık basittir. Para politikası kararlarının temel girdisi nedir? Para otoritesinin kendi enflasyon tahminleridir. Tüm kararları bu tahminler belirler. Enflasyonda artış öngörülüyorsa para politikası kısılır. Düşüş halinde gevşetilir.

Demek ki para politikasının denetimi de bu tahminlerden geçecektir. Bir: Merkez Bankası kendi enflasyon tahminlerini gizli tutamaz (şeffaflık). İki: Tahminlerini tuturma derecesi para politikasının hatalarını ortaya çıkartır (hesap verilebilirlik).

2002-2005 döneminde uygulandığı söylenen “örtük” enflasyon hedeflemesini neden ciddiye almadığım sanırım anlaşılıyor. “Tek parça bikini” gibidir. Şeffaflık yoksa enflasyon hedeflemesi de yoktur.

2006 tahminleri
Merkez Bankası üç ayda bir “Enflasyon Raporu” (ER) yayınına Ocak 2006’da başladı. ER 2006-I içinde 23 Ocak 2006 tarihi itibariyle verilerin kapsandığı belirtiliyor. İlk kez Merkez Bankası’nın kendi enflasyon tahminleri yer alıyor.

2006 yıl sonu için TÜFE’de yüzde 4,7 ile yüzde 6.3 aralığı tahmin ediliyor. Ortası yüzde 5,5 eder. 2005 yıl sonunda yüzde 7,7 olduğuna göre enflasyonda 2,2 puan düşüş öngörülüyor. Metinde toplam yurt içi talebin enflasyondaki düşüşe olumlu katkı yapacağı belirtiliyor.

ER-2006-II 13 Nisan 2006 itibariyle verileri kapsıyor. Nisan sonunda yayınlandı. 2006 yıl sonu TÜFE tahminleri 0,1 puan artışla yüzde 4,8-6,4 aralığı olarak açıklanıyor. Halbuki Mart 2006’da yıllık enflasyon yüzde 8,2 çıkmıştı (Aralık’tan 0,5 puan yüksek). Artışın sadece beşte biri Merkez Bankası tahminine yansıyor. Yine toplam yurt içi talebin enflasyondaki gerilemeye olumlu katkısı belirtiliyor.

İki hatırlatma: Yıllık TÜFE 2006’yı yüzde 9,7 ile bitirdi; raporlar yayınlandığında Serdengeçti başkandı. Bekleneceği gibi, bu hayati önemdeki konuyu didiklemeyi sürdüreceğim.