Enflasyon beklentileri

Ekonomi gelişip karmaşıklaştıkça konjonktür hakkında erken bilgi sağlanması önem kazanıyor. Halbuki enflasyon, sanayi üretimi, istihdam, dış ticaret, milli gelir vs. temel makro göstergeler gecikmeli yayınlanıyor.
Buna karşılık ekonomik aktörlerin beklentilerini neredeyse günü gününe saptamak mümkün oluyor. Dolayısı ile kullanımı yaygınlaşıyor. Geçen yazıda tüketiciler ve imalat sanayii firmaları için güven endekslerini ele aldık. Morallerin bozulduğunu gördük.
Beklentiler ve beklenti yönetimi özellikle para politikası açısından özel bir öneme sahiptir. Bir: Para teorisi bu görüşü güçlendiren yönde gelişti. İki: Enflasyon hedeflemesi rejiminde beklentiler ve beklenti yönetimi kritik bir rol oynuyor.
Dolayısı ile bugün Merkez Bankası’nın gerçekleştirdiği “Beklenti Anketi” verilerine bakacağım. Mali kesim ağırlıklı profesyonel iktisatçılara ayda iki kez soruluyor. Ortalama 80 civarında katılımcı cevaplıyor. Nisan ikinci anketinin sonuçları salı günü açıklandı.

Bir yıl sonrası enflasyonu

Ankette altı başlık altında 19 soru yer alıyor. Başlıklar şöyle (soru adedi parantez içinde): Enflasyon (6), faizler (7), kur (3), cari işlemler dengesi (1) ve büyüme (2). Enflasyona odaklanacağız.
İçinde bulunulan ay, gelecek bir ve iki ay için aylık, yıl sonu ve bir ve iki yıl sonrası için yıllık TÜFE tahminleri toplanıyor. Aylık tahminlerde teknik-raslantısal nedenlerle büyük sapmalar olabiliyor. Taşıdığı bilgi çok sınırlı kalıyor.
Buna karşılık bir yıl sonrası için enflasyon tahminini çok önemsiyorum. İlk anketin yapıldığı Ağustos 2001’den bu yana kaydediyor ve daha sonra gerçekleşme ile karşılaştırıyorum.
Sonucun hiç parlak olmadığını baştan söylemeliyim. Üstelik tahmin hatalarının belirli dönemlerde hep aynı yönde çıktığını görüyoruz. İstatistikte buna “sistematik hata” deniyor. Raslantı ile açıklanamayacağı anlamına geliyor.
Ağustos 2002 ile Ocak 2006 arasında (40 ay) fiili enflasyon bir yıl önce beklenenden düşük çıkıyor. Şubat 2006 ile Haziran 2007 arasında (16 ay) ise fiili enflasyon beklentiden yüksek gerçekleşiyor. Temmuz-Eylül 2007 arası üç ayda fiili enflasyon gene beklentinin altına iniyor. Ekim 2007’den bu yana (6 ay) üstünde seyrediyor.
Eldeki 68 gözlemden sadece 7’sinde tahminle gerçekleşme arasında 1 puan ve altında fark çıkıyor. Öngörülebileceği gibi bunlar eğilimin döndüğü 2006 yılbaşı sonrası ve 2007 yaz ayları.
Enflasyon beklentilerinde bozulma
Nisan 2008 için bir yıl önce beklenen enflasyon yüzde 6.6 idi. Bir hafta sonra fiili sayıyı öğreneceğiz ama yüzde 9 civarında çıkacağı kesin. 2007 yaz aylarında enflasyon beklentilerinde bir hafif bir düzelme görülüyor. Kasımda yüzde 5.9’a iniyor.
Aralık-Mart dönemini yüzde 6.0-6.2 dar aralığında geçiriyor. Nisanda aniden kıpırdıyor. İlk ankette yüzde 6.8’e, ikincisinde yüzde 7.04’e tırmanıyor. Mayıs-Haziran 2006’dan bu yana bir ayda gerçekleşen en büyük artıştır.
Özetleyelim. Anket bir yıl sonrası enflasyonu doğru tahmin etmek konusunda güven vermiyor. Ancak yılbaşından bu yana, özellikle son bir ayda enflasyon beklentilerinde ciddi bir bozulma olduğu da kesindir.