Ekim’de istihdam

ABD’nin ilk siyah Cumhurbaşkanı Hüseyin Barack Obama bugün yemin ederek Beyaz Ev’e taşınıyor. Demokrat Parti’den adaylığı kesinleştiğinde neden desteklediğimi açıkladım. Seçimi kazanmasını neden önemsediğimi ayrıca anlattım.

Obama’nın başkanlığı çok zor bir dönemde devraldığı açıktır. Sekiz yılllık Bush iktidarı ABD’ye pahalıya maloldu. Dış ve iç politikada fevkalade önemli sorunlar birikti. Üstüne son 80 yılın en vahim küresel ekonomik krizi geldi.

ABD hâlâ dünyanın en büyük askeri, siyasi ve ekonomik gücüdür. Dolayısı ile Obama’nın uygulayacağı politikaların etkisi kendi vatandaşları ile sınırlı kalmayacaktır. Geri kalan dünyaya da uzanacaktır.

Obama başarılı olacak mı? Elde yeterince veri yok. Olsa olsa şu ana kadar gelen işaretlerin olumlu yönde olduğu söylenebilir. Seçimi kazanmakta gösterdiği beceriyi yönetimde tekrarlanmasını temenni ediyorum.

İstihdamsız büyüme

Türkiye verilerine bakmaya devam ediyoruz. Sanayi üretimi, dış ticaret ve ödemeler dengesini gördük. Sıra TÜİK tarafından yayınlanan Ekim ayı (Eylül-Ekim-Kasım) istihdam ve işsizlik verilerine geldi.

2001 krizini izleyen yıllarda tutturulan yüksek büyüme hızlarına karşı eleştirel tavrım biliniyor. “Sanayisiz, ihracatsız, istihdamsız ama enflasyonist büyüme” dedim. 2003 sonrasında uygulanan yanlış para politikalarını sorumlu tuttum.

Bunlar içinde istihdam sorunu özellikle önemlidir. Geri planda Türkiye’nin nüfus ve istihdam yapısı yatıyor. Bir: Çalışma çağındaki nüfusta yıllık artış 763 bin kişidir. İki: Tarım kesiminde hâlâ 5.9 milyon kişi (toplamın yüzde 27’si) istihdam edilmektedir.

Dolayısı ile bir yandan tarımı bırakanlara diğer yandan artan nüfusa tarım dışı kesimde istihdam yaratmak gerekmektedir. Ne kadar? Örneğin Seyfettin Gürsel işsiz sayısını sabit tutmak için her yıl tarım dışında 550 bin yeni istihdam gerektiğini hesaplamaktadır.

Maalesef hızlı büyüme dönemlerinde bile bu sayılara ulaşılamamıştır. Bir kanıtı iş gücüne katılma oranının düşüklüğüdür. Diğeri işsizlerin sayısındaki artıştır. Neticede hızlı büyümeye rağmen istihdam ve işsizlik sorunları ağırlaşmıştır.

Tarım dışı istihdam azalıyor

Diğer göstergelerden 2008 ilkbaharında büyümenin yerini duraklamanın aldığını, sonbaharda ise küçülmeye dönüştüğünü biliyoruz. Doğal olarak konjonktürdeki kırılma istihdam ve işsizliğe de yansıyor.

Son iki yılın mevsimlik etkiden arındırılmış tarım dışı istihdam sayıları grafikte görülüyor. Kasım 2006’da tarım dışı istihdam 15.7 milyon kişidir. Ekim’de 15.9 milyon kişiye yükselmiştir. İki yılda tarım dışı istihdam artışı sadece 250 bindir.

Son dönem eğilimlerine bakalım. Tarım dışı istihdam Haziran 2008’de 16 milyon kişi ile zirveye çıkıyor. Temmuz’dan itibaren gerileme başlıyor. Tarım dışında istihdam dört ayda 100 bin kişi azalıyor.

Önümüzdeki aylarda tarım dışı istihdamda düşüş hızlanacaktır. İktisadi, siyasi ve toplumsal sonuçları çok tehlikeli bir süreç başlamıştır. Bence iktisat politikasının birinci önceliği işsizlikle mücadele olmalıdır.