AB tanımlı kamu borcu

Hazine Müsteşarlığı 2006'nın borç stoğu verilerini açıklarken iki yenilik yaptı. Ekonomi gelişip karmaşıklaştıkça veri akışının da buna uyum sağlayacak şekilde iyileştirilmesini çok önemsediğim biliniyor. Bu açıdan Hazine'yi kutluyorum. Birini bugün ele alacağım.
Kamu borç stoğu verileri birden çok formatta hesaplanabilir. Her formatın olumlu ve olumsuz yanları olabilir. Yöntem farkları özellikle uluslararası karşılaştırmalarda sorun yaratabilir.
Türkiye uzun süredir brüt borç-net borç ayrımını kullanıyor. Bu format kısmen kendi ihtiyaçlarını, kısmen IMF'in tercihlerini yansıtıyor. Geçen yazıda 2006 sonuçlarına bakmıştık. Teorik açıdan yeterli olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak olayın bir boyutu daha var. Maastricht kriterleri diye bilinen para birliği anlaşmasında kamu borcu farklı bir tanıma göre hesaplanıyor. AB ile uyum çerçevesinde Hazine kamu borcu hesabında bu formatı da kullanmaya başladı.

Tanımın ayrıntıları
Bu format Maastricht müzakereleri sırasında, günün ihtiyaçlarına göre oluşturuldu. Amaç para birliğine üye ülkeleri sorumlu maliye politikasına zorlamaktı. Bütçe açığına konan sınırı güçlendirmek için borç düzeyine ayrı kısıtlama getirildi.
Borç tanımını, doğal olarak, başta Almanya, müzakereye taraf ülkelerin kendi uygulama ve anlayışları belirledi. Ayrıntılar bizi ilgilendirmiyor. Sonuçta bir borç tanımında anlaşıldı.
Tam adı şöyle: "Avrupa Birliği Tanımlı Genel Yönetim Nominal Borç Stoğu". Veri kamu yönetiminin tümünü kapsıyor. Yani bizim "Merkezi Yönetim" tanımından daha geniş; toplam kamu kesimi tanımına çok yakın duruyor.
Üç fark var. Hazine bonolarını nominal değerden borca katıyor; biz ise o günkü iskontolu değerinden yazıyoruz. Devletin elindeki tahvil ve bonoları borçtan düşüyor. Piyasada dolaşan bozuk parayı borca ekliyor.
2006 stoğuna bakıyoruz. "AB Tanımlı Genel Yönetim Nominal Borç Stoğu" 350 milyar YTL çıkıyor. Diğer formatla karşılaştırıyoruz: "Toplam Kamu Kesimi Borç Stoğu (Brüt)" ise 363 milyar YTL bulunuyor. Yani AB tanımı brüt kamu kesimi borcunda 13 milyar YTL bir düşüş anlamına geliyor.
Diğer formattaki "Toplam Kamu Net Borç Stoğu" ile farklar neler? AB tanımı Merkez Bankası net varlıklarını ve kamu kesiminin mevduatını hesaba katmıyor. Bu iki kalemin 2006 sonunda 81 milyar YTL tuttuğunu hatırlatalım.

Maastricht kriteri tutuyor
Euro için borç stoğu üst sınırı, yukarıdaki tanımla milli gelirin (GSMH) yüzde 60'ı idi. 2006 sonunda Türkiye bu kritere iyice yaklaşıyor; borç oranı yüzde 60,7'ye düşüyor. Halbuki Euro üyesi ülkeler arasında yüzde 100 ve üstünde borç oranına sahip ülkelere rastlanıyor.
2001'de AB tanımlı borcun milli gelire oranının yüzde 106 ile zirveye çıkıyor. Böylece borç oranındaki düşüşün tanımlardan değil Türkiye'nin uyguladığı mali disiplinden kaynaklandığı bir kez daha kanıtlanıyor.