2060 için farklı senaryolar

Başkan Başçı bir mülakatta TL’nin fazla değerlenmesine izin verilmeyeceğini vurguladı. Reel kurla ilgili sınırlar verdi. Döviz kuru hemen etkilendi. Sözlü müdahale diyebiliriz. Sepet 2.05 TL’nin üzerine çıktı.

Bugün üçüncü çeyreğin iki önemli verisi açıklanıyor. Biri eylül ödemeler dengesidir. Piyasalar 3 milyar dolar cari işlemler açığı öngörüyor. Biraz daha düşük çıkabilir. Yıl sonu beklentisi 58 milyar dolara geriledi. Yılbaşında 65 milyar dolardı.

Diğeri ağustos istihdam verileridir. Temmuz-eylül dönemini kapsıyor. İki aydır istihdam durağandı. Ekonomideki yavaşlama gecikerek de olsa işsizliğe yansır. Boyutunu merak ediyoruz.

Ayrıca ekim bütçe sonuçları yayınlanıyor.. Vergi artışları ve Fitch’in kredi notunu yükseltmesi maliye politikasını geri plana attı. Para politikası öne çıktı. Gene de konjonktür gidişat hakkında ipuçları taşıyacaktır.

2060’da kişi başına gelir

Geçen yazıda OECD’nin 2060 tahminlerini anlattım. Bir dizi önemli ayrıntıya giremedim. Özellikle 2030-60 döneminde Türkiye için öngörülen büyüme hızını makul bulmadığımı söyledim. Bugün devam ediyorum.

Büyüme hızını daha anlaşılır bir büyüklüğe, kişi başına gelire dönüştürelim. 2011’de satınalma gücü paritesine göre 2005 fiyatları ile kişi başına gelir Türkiye’de 13.500 dolar, ABD’de 42.500 dolar. Türkiye ABD’nin yüzde 32’si düzeyinde.

OECD senaryosunda Türkiye 2030’da 26.500 dolara, 2060’ta 45.000 dolara çıkıyor. Böylece 2060’ta ABD’nin bugünkü düzeyi yakalanıyor. Ama ABD’de büyüyor. Neticede ABD’ye oranı 2030’da 15 puan artışla yüzde 47’ye, sonraki 30 yılda ise 5 puan artışla yüzde 52’ye yükseliyor.

İki dönemin performans farkı ilgimi çekti. 50 yılık ortalama büyüme hızı Türkiye’den yüksek ülkelere baktım. Bunlar tabloda görülüyor. Küçük ülke olduğu için Brezilya ile aynı hızı tutturan Estonya’yı almadım. Bilgi için ABD ve Yunanistan’ı ekledim.

Neden olmasın?

Çin ve Hindistan 1 milyarı aşan nüfuslu iki devdir. Bize örnek olamaz. Endonezya ile başlıyorum. Aynı büyümeyi tuttursak ne olur? Kişi başına gelir 2030’da ABD’nin yüzde 55’ine (31 bin dolar), 2060’ta yüzde 93’üne (82 bin dolar) yükseliyor.

2011-2030 döneminde Türkiye zaten Güney Afrika ve Brezilya’dan hızlı büyüyor. Sonrasında onlar gibi büyümesi hâlinde 2060’da ne olur? Yüzde 2,3 ile (Güney Afrika) yüzde 59’a, yüzde 2,1 ile (Brezilya) yüzde 55’e ulaşıyor.

Son olarak bana makul gelen bir senaryoyu hesapladım: İlk dönemde yüzde 4, ikincisinde yüzde 3 büyüme. Kişi başına gelir 2030’da ABD’nin yüzde 50’sine (28 bin dolar), 2060’da yüzde 78’ine (69 bin dolar) çıkıyor.

Ya Yunanistan? OECD’nin tahmininde Yunanistan’ın kişi başına geliri 2060’da bile Türkiye’den 1.000 dolar yüksek (46 bin dolar) çıkıyor. İnandırıcı bulmadığımı söylemeliyim.