2013’te kamu borcu

Finans piyasalarının “manik-depresif” kişiliği ünlüdür. Yılbaşında sadece felaket senaryoları vardı. Sert iniş, hatta bir mali kriz kaçınılmazdı. Ne oldu? Merkez Bankası faizleri yükseltti. Yerel seçimleri AKP kazandı. Şimdi dövizin nereye ineceği konuşuluyor.

Döviz sepeti 27 Ocak’ta 2.78 TL’yi gördü. Dün 2.52 TL’ye yaklaştı. Yani TL yüzde 9 değer kazandı. Benzer süreç gösterge tahvil faizinde yaşandı. Bir ara yüzde 11,8’e tırmanmıştı. Yüzde 10,6’ya düştü.

Bu sabah mart enflasyonu açıklanıyor. Piyasa (CNCB-e anketi) tüketici enflasyonunu yüzde 0,85 öngörüyor. Yıllığı yüzde 8,1’e yükseliyor. Yıl sonunda ise yüzde 8 bekleniyor. Ben şubatta daha kötümser, yıl sonunda daha iyimserim.

AB tanımlı borç

Hazine 2013 sonu borç stoku verilerini yayınladı. Sürpriz beklenmiyordu. Kamu borcunun belirlenmesinde bütçe dengesi kritiktir. 2013’te sıkı maliye politikası devam etti. Açığın milli gelire oranı yüzde 1,2’de kaldı.

Önce AB tanımlı borç stokuna bakalım. Hazine’nin brüt borcudur. Merkezi yönetim borç stokunun biraz altındadır. 2013’te yüzde 10,6 artışla 606 milyar TL çıktı. Nominal milli gelir ise yüzde 10,2 büyümüştü. Borç oranı 0.1 puan arttı. Yüzde 36,3’e yükseldi.

Düşük bütçe açığına rağmen borç oranı nasıl artıyor? TL yüzde 20 değer kaybetti. Dış borcun TL tutarı arttı. Kur etkisi 30 milyar TL çıktı. Milli gelirin yüzde 1,9’udur. Yani 2012 sonu kuru ile AB tanımlı borç oranı yüzde 34,4’e düşüyor.

Halkın elindeki borç

Net kamu borcuna dönelim. Diğer kamu kesimi borcu ekleniyor. TCMB dâhil kamu menkul varlıkları düşülüyor. Ama TCMB varlıkları patlayınca anlamsızlaştı. Nitekim 2013’te net kamu borcunun milli gelire oranı yüzde 12,7 (!) oldu.

IMF’nin yeni tanımı TCMB varlıklarını net borca dâhil ediyor. Halkın elindeki (held by the public) borç oranı daha gerçekçidir. Bu tanımla net kamu borcu 2013’te yüzde 9,1 artışla 469 milyar TL’ye yükseldi. Milli gelir daha hızlı büyüdüğü için oranı 0.3 puan düştü. Yüzde 30,1’e geriledi.

Brüt borç oranı artarken net borç oranı nasıl düşüyor? Çünkü Hazine’nin döviz varlıkları var. Böylece kur artışının olumsuz etkisi sınırlanıyor. Bilginize...