2011’de kamu borcu

AB ve ABD piyasaları Paskalya nedeni ile dün tatildi. Açık olan Asya borsaları ile birlikte İMKB de geriledi. Buna karşılık döviz kuru 2.07 TL civarından yatay seyretmeyi sürdürdü.

Şubat sanayi üretimi TÜİK tarafından açıklandı. Sanayi üretimi geçen yıla göre yüzde 4.4 yükseldi. Takvim ve mevsim etkisi arındırılınca geçen aya göre yüzde 0.7 artışa tekabül ediyor.

Piyasanın yüzde 2.7 artış beklentisinin epey üzerindedir. Ocakta sert yavaşlamanın yarattığı belirsizliğe değinmiştim. Bu sayılar sanayinin büyüme dinamiğini hâlâ koruduğunu gösterdi. Yumuşak inişi destekliyor.

The Economist’te Türkiye üzerine çıkan iki yazı medyaya yansıdı. Biri başmakale formatında ve kısa; diğeri finans ve ekonomi bölümünün uzun ilk yazısı. Eleştirileri zorlama buldum. Piyasa da pek takmışa benzemiyor.

Borç oranı düştü

2011 sonu itibarıyla kamu borç stoğu verilerini Hazine açıkladı. Kamu borcunun üç farklı göstergesi öne çıkıyor. Merkezi yönetim brüt borcu her ay, AB tanımlı brüt borç ve kamu kesimi net borcu ise çeyrek bazında yayınlanıyor.

Borç stoğunun mutlak değeri fazla anlam taşımıyor. Onun yerine borcun milli gelire oranı izleniyor. Dolayısı ile hem büyüme hızı hem mali disiplin etkiliyor. Yüksek büyüme ve küçük bütçe açığı halinde oran hızla geriliyor. Tersi olunca tırmanıyor (Yunanistan örneği).

2011’de üç kamu borcu göstergesi de düştü. Merkezi yönetim brüt borç oranı yüzde 40’a indi. Kriz öncesi düzeyidir. AB tanımlı brüt borç oranı yüzde 39.4’e geriledi. Kriz öncesinin altındadır. 2009’da yüzde 49’a tırmanmıştı. Büyük AB ülkeleri arasında en düşük orandır. Hatırlatma: Maastricht kriteri yüzde 60.

Net kamu borç oranı yüzde 22’ye düştü. Yakın tarihin en düşük net borç oranıdır. Önceki rekor 2008’de yüzde 28’dir. 2009’da yüzde 33’e yükselmişti. Ayrıntıları ve geçmişle karşılaştırma aşağıdaki tabloda kolayca izlenebilir.

Kamu dengesi hesabı

Net kamu borç stoğunun önemli bir yararı vardır. Sermaye kazanç ve kayıpları dâhil kamunun nihai dengesini hesaplama olanağı verir. Mali disiplinin en gerçekçi ölçüsüdür. Kamunun açığı varsa net borç stoğu artar. Fazlası varsa azalır.

Net kamu borç stoğu 2010 sonunda 320 milyar TL idi. 2011 sonunda 290 milyar TL’ye geriledi. Anlamı açıktır. Kamu kesimi, her şey dâhil, 2011’de 30 milyar TL fazla vermiştir. Dikkat: Fazla hesabına faiz ödemeleri dâhildir.

2011 milli gelirine (1.3 trilyon TL) bölelim. 2011’de kamu kesimi fazlasının milli gelirin yüzde 2.3’üne ulaştığını buluruz. Dünya çapında rekor olabilir. IMF’nin (ve The Economist’in) mali disiplinin gevşediği iddialarını çürütmektedir.