2010’da dış denge

IMF’e çok ağır bir eleştiri içinden geldi. İç Değerlendirme Bürosu raporuna göre kurumda hakim olan kökten piyasacı zihniyetin küresel krizde sorumluluğu var. IMF’in hem analizleri hem uygulaması yanlıştı diyor. Raporu büyük keyif alarak okudum.

Aralık dış ticaret endeksleri TÜİK tarafından yayınlandı. Miktar endeksleri önemlidir. Geçen yıla kıyasla ithalat ihracattan çok daha hızlı artıyor. Takvim ve mevsim etkisi temizlenince bir önceki aya göre ihracat artışı ithalatın üzerine çıkıyor. Bir umuttur.

Türkiye’de araç satışları Ocak’ta da rekor kırdı. Geçen yıla kıyasla otomobil satışları yüzde 137, otomobil ithalatı yüzde 134 arttı. Evet, doğru okudunuz. İki katından fazla artış var. Bu hikayenin nasıl biteceğini çok merak ediyorum.

Mısır’da Hüsnü Mübarek dönemi nihayet bitti. Gitmesi otoriter cumhuriyeti zayıflatır. Ama onu oraya getiren ve orada tutan toplumsal koalisyon direnecektir. Demokratikleşme sürecinin zorluklarını Türkiye iyi biliyor. “Hayırlı Cuma” başlığını sevdim.

Rekora devam

2010 ödemeler dengesi Merkez Bankası tarafından yayınlandı. Okuyucularım için sürpriz olduğunu sanmıyorum. Bir süredir her ay dış açıkta yeni bir rekor kırıldı. Yılın da rekorla biteceği biliniyordu.

Bir parantez açalım. Merkez Bankası bilançoya yeni kalemler eklemiş. Eski yılların verileri de değişmiş. 2005’e kadar geri gidiyor. Bütün dosyaları yeniden tasarlamam gerekti. Bir tam günümü yedi. Ona rağmen sermaye hesabının ayrıntılarına hakim olamadım.

Aralık’la başlayalım. Cari işlemler açığı 7.5 milyar dolar çıktı. Piyasa 6.5 milyar dolar bekliyordu. Söylemeye gerek yok; tarihi bir rekor daha kırıldı. Gelmiş geçmiş en yüksek aylık dış açıktır.

Böylece 2010’un cari işlemler açığı 48.6 milyar dolara tırmandı. Bir takvim yılında oluşmuş en yüksek dış açıktır. Yıllık bazda sadece Ağustos 2008’in dış açığı 500 milyon dolar daha yüksekti.

2009’la karşılaştırmak fazla anlam taşımıyor. Açık 14 milyar dolardı. Yani üç buçuk katına çıktı. 2008’de 42 milyar dolar olduğunu hatırlatalım. 2000’de cari işlemler açığı 10 milyar dolara ulaşınca 2001’de kriz patlamıştı. Nereden nereye!

Rekora doymuyor

İktisatçılar dış açık/milli gelir oranını önemser. 2010 milli geliri Mart ortasında açıklanıyor. Makul bir tahmin kullanınca oranı yüzde 6.6 bulunuyor. Bu da bir rekordur.

Konjonktürü izlerken yıllık oran yeterli bilgi vermez. Yıl içindeki değişimi göstermiyor. O nedenle çeyrek bazında hesaplıyorum. Mevsim etkilerini çapraşık yöntemlerle temizlemeyi gerektiyor. Ayrıntılarla sizi sıkmak istemiyorum.

Çeyrek bazlı oran 2009’un son yarısında yüzde 3’ten 2010’un ilk yarısında yüzde 5’e yükseliyor. Üçüncü çeyrekte yüzde 7.4’le rekor kırıyor. Son çeyrekte (sıkı durun) yüzde 8.4’e tırmanıyor. Rekorların rekorudur. Sürdürülmesi olanaksızdır.