2009’da sanayi üretimi

Yunanistan kurtarılmalı mı? Almanya’dan ilginç haberler geliyor. Bir kamuoyu araştırmasına göre Almanların üçte ikisi kurtarmaya karşı çıkıyor. Yüzde 53’ü sorunlarını çözemezse Yunanistan euroyu terk etsin diyor. Komşunun işi gerçekten çok zor.

Önce Portekiz, İspanya, Yunanistan ve İspanya “domuzlar” (PIGS) diye kısaltıldı. Yunanistan’ı çıkartıp Türkiye, İtalya, İngiltere ve Dubai eklenince “aptal” (STUPID) oldu. Neden Türkiye? Bence işin sırrı T harfinde; belli ki başka ülke bulamamışlar.

TÜİK dün Kasım istihdam ve işsizlik verilerini açıkladı. Tarım dışı ve ücretli istihdamda artış eğilimi var. Ama sanayi istihdamı hâlâ geriliyor. İşsizlik yüksek düzeyini koruyor. 2009’da istihdamın seyrini ayrıca ele alacağım.

Tarihi düşüş

Aralık’ta sanayi üretiminde kamuoyunun ilgisini çeken büyük artış yaşandı: Toplam sanayide yüzde 25; imalat sanayiinde yüzde 28. Kurban Bayramı’nın bu yıl Kasım’a kaydığını hatırlattık.

Sanayi üretimi endeksleri aylık hesaplanıyor. Yıllık değerlere ulaşmak için 12 aylık basit ortalamalar kullanılıyor. Aslında takvim etkisi arındırılarak yapılabilir ama sonuç çok fark etmiyor.

2009’da toplam sanayi üretimi 2008’e göre yüzde 9.6 geriledi. İmalat sanayiinde ise yıllık düşüş yüzde 10.9 oldu. Aradaki fark imalat sanayiine kıyasla daha az darbe yiyen “elektrik, gaz, su” ve “madencilik” sektörlerinden kaynaklanıyor.

2001 krizi ile karşılaştıralım. Sanayide yıllık bazda küçülme Şubat 2001’de dibe vurmuştu: Toplam sanayide yüzde 9.0; imalat sanayiinde yüzde 9.7. Halbuki bu krizde serinin dip noktası Eylül’de düşüş aynı sıra ile yüzde 14.5 ve 16.3’e ulaşmıştı.

Dolayısı ile 2009 sanayi için yakın tarihin en kötü yılı olmuştur. Üretimde 2001’den ve 1994’ten çok daha sert bir daralma yaşanmıştır. Bu durum özellikle imalat sanayiinde daha da belirgindir.

Sanayi ve konjonktürü

Takvim ve mevsim etkisinden arındılmış toplam sanayi üretimi endeksi artık TÜİK tarafından açıklanıyor. Kendi hesaplarımla karşılaştırıyorum. Daha güvenilir olduklarını gördüm.

Konjonktürü izlemeyi kolaylaştırdı.

2008 ve 2009 için düzeltilmiş sanayi üretimi aşağıdaki grafikte gösteriliyor. 2007 ortalamasını baz aldım. 2008’in ilk dört ayında sanayi üretimi yatay seyrediyor. Nisan-Eylül arasında yumuşak bir inişe geçiyor. Yani sanayide yavaşlama küresel mali kriz ve resesyondan önce başlıyor.

Ekim-Ocak döneminde çok sert bir düşüş yaşanıyor. İhracatın çökmesi ile paraleldir. 2009’un Şubat ve Mart aylarında yine yatay gidiyor. Nisan’dan itibaren yükselişe geçiyor. Yaz aylarında duraklıyor. Sonbaharda tekrar artıyor.

Krizin bıraktığı hasar da grafikte görülüyor. Toplam sanayi üretimi iki yıl öncesini ancak yakalayabildi. Gelinen son nokta 2007 ortalamasının yüzde 6, kriz öncesi zirvenin ise (Mart 2008) yüzde 9 altındadır. Üstelik imalat sanayii daha geridedir.