2008 tahminleri

İktisatçılar birinin ak dediğine diğerinin kara demesi ile ünlüdür. Nedeni sadece bu meslek erbabının diğerlerine kıyasla daha geçimsiz ya da huysuz olması değildir. Ekonomik olayların karmaşıklığı ve gelecekle ilgili belirsizlikler fikir farklarını besleyen esas etkenlerdir.

2008 bu kurala istisna duruyor. Medyadan izliyoruz. İktisatçıların 2008 beklentilerinde neredeyse bir fikir birliği filizleniyor. Üç aşağı beş yukarı herkes aynı şeyi söylüyor. Özetle 2008 ekonomide sıkıntılı geçecek deniyor.

Vatandaş da öyle düşünüyor. Özellikle döviz kurunda gelinen düzeyin sürdürülemeyeceği beklentisinin çok yaygın olduğunu bana yönelen sorulardan anlıyorum. Kurun yukarı gideceği konusunda tereddüt yok gibi; tarihini çıkartmaya çalışıyorlar.

Geçen yılın devamı

2007 için ana eğilimleri “Büyüme yavaşlar, enflasyon geriler, dış açık küçülür, kur yükselir” şeklinde özetlemiştim. Büyüme ve enflasyonda tahminlerim tuttu. Buna karşılık kur ve dış açıkta tam tersi gerçekleşti.

Mağlup pehlivan güreşe doymazmış. Maalesef bu yılın tahminleri de geçen yılkine benziyor. Bu durumun 2003 sonrasında uygulanan yanlış para politikalarının Türkiye ekonomisini sıkıştırdığı açmazların kaçınılmaz sonucu olduğunu düşünüyorum.

Büyüme ile başlayalım. Mevcut döviz kurunun Türkiye’ye sanayi üretimi ve ihracatla büyüme olanağını tanımadığı çok açıktır. Tarımda bu yıl mahsul iyi olabilir ama milli gelirdeki payı küçüktür. Hizmet üretimindeki artış ise hızlı büyüme için yetersiz kalır.

Öte yandan aşırı değerli TL olası iç talep artışlarını ithalata yönlendirecektir. Mevcut kur düzeyinde dış talebin büyümeye eksi katkı yapması kaçınılmazdır. Özetlersek, 2008’de yüzde 4 büyüme iyimser bile sayılabilir.

Düşük büyümenin aynadaki yansıması düşen enflasyondur. Düşüşün hızını arz şokları belirler. Yani tarım, enerji ve hammadde fiyatlarının ve döviz kurunun seyri etkili olur. Kötü arz şokları halinde bile bence tüketici enflasyonu 2008’i bu yılın altında bitirir. Normal koşullarda yüzde 6 civarına iner.

İntizamlı düzeltme

Geçmişte ekonomide oluşan dengesizlikler mutlaka büyük çalkantılarla sonuçlanırdı. İntizamlı düzeltme örneği ise yoktu. Mevcut dengesizlikleri görünce insanların kriz beklemelerini o açıdan makul karşılamak gerekir.

Bugün durum farklıdır. Geri planda 2000 sonrasında kararlılıkla uygulanan sıkı maliye politikaları ve gerçekleştirilen reformlar vardır. Doğrudur, yanlış para politikalarının yol açtığı kırılganlıklar vardır. Ama yapı çok daha sağlamdır. Bu kez dengesizliklerin intizamlı bir süreçte düzelmesi ihtimali çok yüksektir.

Çok önemli bir hususu vurgulayalım. İntizamlı da olsa, her düzeltme acılıdır. Geçmiş hataların yarattığı dengesizliklerin bedelleri mutlaka ödenecektir. İşsizlikte artış, iflasların çoğalması, varlık fiyatlarında düşüşler çok sayıda insanı üzecektir.

Başladığımız gibi bitirelim. 2008 ekonomide sıkıntılı geçecektir.