Müsilaj nerelerde var? Deniz salyası nedir, neden olur? İşte Müsilajın zararları

Marmara Denizi deniz salyası yani müsilaj ile mücadele ediyor. Marmara Denizi'ne kıyısı olan iller, körfezler, kıyılar dahil olmak üzere tüm Marmara müsilaj tehlikesi altında... Denizin yüzeyini hatta derinlikleri bile kaplayan müsilaj tedirgin etmeye devam ediyor. Hükümet Marmara Denizi'nin yavaş yavaş öldüren müsilaj ile ilgili yeni genelge yayınlayarak ilk adımı attı.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum imzasıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ile Marmara Denizi'nde kıyısı bulunan Balıkesir, Bursa, Çanakkale, İstanbul, Kocaeli, Tekirdağ, Yalova valilikleri, merkez belediyeleri ve ilçe belediyeleri, Marmara Belediyeler Birliği, ilgili belediye katı atık birlikleri, ilgili sivil toplum kuruluşları, ilgili sanayi ve ticaret odalarına genelge gönderildi. Marmara Denizi Eylem Planı'nın uygulanmasına ilişkin genelgede, Marmara Denizi'nde son günlerde sıcaklık (iklim değişikliği etkisi ile birlikte), deniz suyundaki durağanlık ve azot-fosfor bolluğuna bağlı olarak ortaya çıkan ve doğal yaşamı etkileyen afet niteliğinde müsilaj kirliliği görülmeye başlandığı hatırlatıldı. Kirliliğin giderilmesi amacıyla bakanlık koordinasyonunda Marmara Deniz Havzası'nda yer alan valilikler, yerel yönetimler, ilgili kurum/kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerin katılımlarıyla 'Marmara Denizi Eyle Planı' hazırlandığı kaydedildi. Müsilajdan kaynaklanan kirliliğin 7 gün 24 saat esaslı çalışılarak deniz ortamından giderilmesi, toplanması ve yönetimine ilişkin 8 Haziran'da 'en büyük deniz temizliği seferberliği' başlatılacağı anımsatıldı.

MÜSİLAJ NEDİR (DENİZ SALYASI) NEDİR?

Müsilaj, hemen hemen tüm bitkiler ve bazı mikroorganizmalar tarafından üretilen kalın, yapışkan bir maddedir. Yapışkan, sümüksü yapıya sahip olan müsilaj deniz sıcaklığının yükselmesi artan bakteriler sonucunda oluşur.

MÜSİLAJ NEDEN OLUR, DENİZ SALYASI NASIL OLUŞUR?

Gerekli evsel atık su arıtma tesislerinin hayata geçirilmemesi, atık suların arıtılmadan denize verilmesi, Marmara Denizi'nde su değişim hızının düşük olması ve giderek düşen çözünmüş oksijen miktarı ötrofikasyon seviyesini yükselterek ekolojik kaliteyi de düşürüyor.

Marmara Denizi'ne gerekli arıtım yapılmadan gerçekleştirilen atık su deşarjları da ötrofikasyonun ana nedenlerini oluşturuyor.

Ötrofikasyon da Marmara Denizi'nde en dikkati çekici problem olan ve "salya" olarak bilinen müsilaj oluşumlarına neden oluyor.

Marmara Denizi'nde, besin maddesi varlığının aşırı artması ve deniz suyu sıcaklıklarının yüksek seyretmesiyle aşırı çoğalan fitoplankton hücrelerinin ekosistem içinde kullanılmadan parçalanmaları sonucu denizde müsilaj oluşumları artıyor.

DENİZ SALYASI NASIL GEÇER?

Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) Çorlu Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Lokman Hakan Tecer, Rektör Prof. Dr. Mümin Şahin'in görevlendirmesi ve desteğiyle ellerindeki diğer projeleri bırakarak müsilaja (deniz salyası) yönelik çalışma başlattıklarını belirtti. Daha önce de atık suyun arıtılması ve geri dönüşümü konusunda "reaktif oksijen türleri ve soğuk atmosferik plazmalar" üzerinde çalışmalar gerçekleştirdiklerini ifade eden Şahin, "Geliştirdiğimiz teknolojiyle Marmara Denizinde oluşan müsilajın temizlenmesi, giderilmesi ve bertaraf edilmesiyle ilgili çalışmalara başladık. İlk etapta umut verici sonuçlar karşımıza çıktı." dedi.

Marmara Denizi'nden aldıkları su numunelerinde litre başına 0,8 milimetreküp oksijen ölçtüklerini, bu birimin 2 milimetreküpün altına düşmesinin yaşamsal faaliyetleri durdurduğunu anlatan Tecer, şu bilgileri verdi:

"Deniz salyasının deniz canlılarına verdiği en büyük problem, sudaki oksijeni tüketmesi ve atmosferden de oksijen kazanımını engellenmesidir. Derin denizler ve yüzeydeki canlılığın oksijen noksanlığı nedeniyle bitme noktasına gelmesine neden oluyor. Soğuk atmosferik plazmayla ürettiğimiz reaktif oksijenin deniz suyuna enjekte edilmesiyle çözüm olacak bir aşamaya geldik. Litre başına 0,8 miligram çözülmüş oksijene sahip deniz salyası örneğini içeren suyu çok kısa bir sürede reaktif oksijen uygulamasıyla yaklaşık 13-14 miligram seviyesine getirdik. Bu ancak tatlı sularda görülebilen bir seviyedir. Deniz salyasının organik kısmını parçalayarak elimine ettik ve dibe çökelmesini sağladık."

Laboratuvar koşullarında sınırlı miktardaki suyla yaptıkları bu uygulamanın reel ölçekte, Marmara Denizi içerisinde nasıl uygulanacağına ilişkin çalışmanın devam ettiğini dile getiren Prof. Dr. Tecer, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Aslında üniversite olarak bu konuda desteğe ihtiyacımız var. Yani derin deşarj şeklindeki oksijenlendirme çalışması mı, gemilerle deniz araçlarıyla oksijen kazandırılması mı şeklinde olacak? Ne miktarlarda reaktif oksijen verebileceğiz, bunun maliyeti ne olacak, bununla ilgili çalışma yapmamız gerekiyor."

TEK HÜCRELİ CANLILARA DA RASTLANDI

Marmara Denizi'ni kaplayan ve hızlı bir şekilde Ege kıyılarına yayılan müsilaj'ın neden oluştuğuna ilişkin ilk bilgiler geldi. İstanbul Üniversitesi'ndeki laboratuvarda incelenen örneklere göre deniz salyası, evsel ve kanalizasyon atıklarından kaynaklanıyor. Müsilaj'ın ilk örneklerinden alınan bilgiye göre, içinde tek hücreli canlılara da rastlandı.

Marmara Denizi'ni etkisi altına alan ve Karadeniz'e de sıçrayan deniz salyası, denizde büyük yıkımlara neden olmaya devam ediyor. Son olarak Ege Denizi'ne doğru ilerlediği yönünde haberler çıkan deniz salyasının neden kaynaklandığına ilişkin ilk bilgiler geldi. CNN Türk'te yer alan habere göre 22 gün önce İstanbul Üniversitesi'ndeki laboratuvara bırakılan müsilaj örneklerinin sonuçları, uzmanlar tarafından paylaşıldı.

"ÖNCE CANLIYI TESPİT ETMEK GEREKİYOR"

Deniz salyası sorununu çözmek için içerisinde bulunan canlının nasıl bir yapıya sahip olduğunun da bilinmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Neslihan Özdelice,"Müsilaja sebep olan eğer bir canlıysa siz öncelikli olarak o canlıyı bileceksiniz ki çözüm önerileriniz de ona göre olsun. Stres faktörlerini belirlersek bu işi çözmüş oluruz. Bu çalışmayı iki etapta yönetiyoruz. Tek hücrelileri, kamçılı Alpleri özellikle, bir de bakteriyel kirliliğin olup olmadığını araştırıyoruz" dedi.

"EVSEL VE KANALİZASYON ATIKLARI"

Marmara Denizi'ndeki kirliliğin büyük oranda evsel ve kanalizasyon atıklarından kaynaklandığını belirten Özdelice, "İlk etapta tek hücreliler açısından çalışmamızı tamamlamış durumdayız. Bakteriyolojik açıdan da ilk sonuçlar geldi. Yüksek miktarlarda bir kirlilik var. Daha çok evsel ve kanalizasyon atıklarından kaynaklanıyor. Bu önemli bir buldu. Diğer bir bulgumuz ise müsilaja neden olan canlılardı. Araştırma bölgesinden alınan ilk verileri biz canlı olarak mikroskopta inceliyoruz. Daha sonra çalışmaya devam ediyoruz. Onları kültüre alıp çoğaltmaya çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.