Kredi kartınız tehlikede! 'Efsane Cuma' başladı ama 'yalancı' indirime kanmayın
Tüketicilerin merakla beklediği 'Efsane Cuma' geldi çattı. Son birkaç yıldır her kasım ayında yapılan indirimler, tüketicileri hem heyecanlandırıyor hem de kafalarını karıştırıyor. Ürün fiyatlarının yüksek miktarda artırılıp, daha sonra bu fiyat üzerinden indirim yapılması ise; eleştirilere neden oluyor. Konuyla ilgili açıklama yapan uzmanlar, “çoğu yalancı indirim” diyerek tüketicileri uyardı.
Cansu Akalp/Gazetevatan.com
Pandemi ile birlikte neredeyse tüm dünya evlere kapandı. Bu süreçte online alışveriş siteleri hiç olmadığı kadar talep gördü. Pandemi sonrasında ise; değişen alışveriş alışkanlığı, evden çıkmadan istenilen tüm ürünlere kolaylıkla ulaşılabilmesi, internet alışverişlerinin hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmesini sağladı. Artan fiyatlar ise; tüketicilerin indirim günlerini beklemesine yol açtı.
Dünya genelinde yaygınlaşan ve kasım ayında gerçekleşen 'Efsane Cuma' indirimleri bugün başladı. Markaların büyük indirime gittiği 'Efsane Cuma' ülkemizde de oldukça yaygın. Birçok firma 'Şahane Cuma', 'Efsane Cuma', 'Black Friday' gibi isimlerle indirim uyguladığını iddia ediyor. Tüketiciler bu indirimden yararlanıp internet üzerinden veya fiziki olarak mağazada alışveriş yapıyor. Peki bu indirimler gerçek mi? Yoksa fiyatlar yükseltilip daha sonra indiriliyor mu?
Tüketiciler indirimle birlikte herhangi bir ürünü almak istiyorlar. Ona ihtiyaçları var mı yok mu bakmaksızın alışveriş yapıyorlar. Bu da tüketim çılgınlığını beraberinde getiriyor. ‘Olmasa da olur’ dediğimiz ve aldığımız ürünler bizi daha sonra zor durumda bırakabiliyor.
İndirim günlerde tüketiciler yapılan kampanyaların etkisi ile ihtiyacı olmayan ürünleri de alma eğiliminde oluyor. Bu da tüketim çılgınlığını beraberinde getiriyor. ‘Olmasa da olur’ dediğimiz ve aldığımız ürünler bizi daha sonra zor durumda bırakabiliyor. Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Kurucu Başkanı Özlem Denizmen, ‘Paramız sınırsız değil.’ diyerek indirim günlerinden yararlanmak isteyen tüketicilere önemli uyarılarda bulundu.
Denizmen şöyle konuştu;
“Yeni bir şey almak çok güzel, ama paramız da sınırsız değil, alışverişi akıllı yapmazsak zor durumda kalabiliyoruz. Harcamalar hakkında en beğendiğim uyarı çağımızın en önemli iş adamlarından bir olan Warren Buffet’a ait ‘’Eğer ihtiyacın olmayan şeyleri satın alırsan, bir gün ihtiyacın olanları satmak zorunda kalırsın.’’
Kişiler iki tıkla istedikleri her şeye kolayca sahip olabiliyor. İnternetten yapılan satın almalarda ise; nakit para kullanılmadığı için, karar süreci daha kısa olabiliyor. Ancak yapılan alışverişler ay sonunda kişinin ödeme güçlüğü yaşamasına yol açabiliyor. Burada dikkat edilmesi gereken alınan ürünün gerçekten ihtiyaç olup olmadığı. Bu noktada Özlem Denizmen şu uyarıda bulunuyor;
“Zaafınızı biliyor musunuz? ‘Olmasa da olur’ dediğiniz ama dayanamayıp aldığınız ‘şeyler’i biliyor musunuz? İşte bunlar zaaf harcamaları oluyor. Mesela benim uygulamam Moneye'da gördüğüm, genelde zaaflar abur cubur, kıyafet, kozmetik, restoran, çocuğa ihtiyaç dışı harcamalar olabiliyor. Sizin zaaflarınız neler? onları bilmeniz gerekiyor. Ev eşyası, dekorasyon, ayakkabı/aksesuar, dışarıda yeme içme, kıyafet, elektronik, hobi, abur cubur, şans oyunları, zararlı alışkanlıklar (alkol/tütün), araç, eğlence, oyun, hediye, çocuk harcamaları, kozmetik, tatil, evcil hayvan olabilir.”
10 SANİYE KURALI İŞE YARIYOR!
Yılın en büyük indirim kampanyası ‘Şahane Cuma’nın gelmesi ile milyonlarca kişiyi alışveriş telaşı sardı. Tüketicilerin ihtiyaçlarını doğru şekilde tespit edebilmesi için 10 saniye kuralı büyük önem taşıyor. Özlem Denizmen tüketicilerin ihtiyacını belirleyebilmesi için kendilerine şu soruları sormasını istiyor;
- Sen istek misin, ihtiyaç mı?,
- Seni kaç kere kullanacağım?,
- Senden evde kaç tane var?,
-Senin için borçlanmaya değer mi?,
- Senin için kaç saat çalışmam gerekti?
Bu sorulara aklımızda oluşan cevaplar elimizden bırakmamıza yarayabilir.
PARANIZ SINIRSIZ DEĞİL
‘Aman kaçırma! Yılın en büyük indirimi! Son fırsat! Hemen al!’ Bu çağrıları gördüğünüzde durun. Neyi, neden aldığınızın farkında mısınız? İndirimlerin sonu yok ama gibi paranızın var. Bu nedenle harcamaların doğru şekilde yapılması, kişinin finansal olarak yaşayacağı sorunların önüne geçmesini sağlıyor. Ancak internet ortamında yapılan alışverişin bu derece kolay olması yanlış karar alınmasına Zemin hazırlıyor. Eğer alışveriş konusunda kendinize engel olamıyorsanız bazı siteleri engellemeniz gerekiyor olabilir. Siteleri tarayıcınızdan engelleyerek veya cep telefonunuzdan uygulamaları silerek bu sitelerden kolayca kurtulabilirsiniz. Online alışverişi durdurmak için kredi kartlarınızı kullanmayı durdurabilirsiniz.
Finansal okuryazarlığın öncü isimlerinden Özlem Denizmen online alışverişi durdurmanın yollarını şöyle açıklıyor;
Bir süre için kredi kartlarınızı kullanmayı durdurmanız; kredi kartı harcamanızı durdurmak, ihtiyacınız olmayan şeylere harcayabileceğiniz para miktarını önemli ölçüde azaltacaktır. Birçok kullanıcının kredi kartı bilgileri uygulamalarında kayıtlı oluyor. Bu alışveriş süresini minimuma indiriyor. Harcamalarınızdan kısmak istiyorsanız kredi kartı bilgilerinizi kaydetmemeniz gerekiyor.
Denizmen; "Kredi kartı bilgilerinizi tarayıcınızdan kaldırın. Kredi kartlarından bahsetmişken, kayıtlı kart bilgilerinizi tarayıcılarınızdan kaldırmanız gerekecek. Ödeme bilgileriniz genellikle kolaylık sağlamak için internet tarayıcınızda saklanır; ancak harcamalarınızı kısmak istiyorsanız, işlemi daha zor hale getirmeniz gerekir. Her gün markalar, onlarla alışveriş yapmanızı sağlamak için gelen kutunuzun üst kısmında yer için rekabet ediyor. Bu yüzden onları gelen kutunuzdan çıkarma sorumluluğu size aittir! Sizinle iletişim kurmalarını durdurmak için e-postanın altındaki abonelikten çık düğmesine basın" dedi.
Sosyal medya kullanımının yaygınlaşmasıyla diğer insanların satın aldığı pek çok ürüne ulaşmak istiyoruz. Finansal Okuryazarlık Girişimcisi Özlem Denizmen bu süreçte sosyal medyaya ara vermemiz gerektiğini söylüyor. Denizmen'e göre; Sosyal medyadan ve cihazlarınızdan uzaklaşmak, hayatta gerçekten önemli olan şeylere odaklanmanızı sağlar. Zamanı alışveriş yapma arzunuzun yerini alabilecek daha üretken alışkanlıklar geliştirmek için bile kullanabilirsiniz. Ayrıca, diğer insanların satın aldıklarını görmek gibi bazı alışveriş tetikleyicilerinizi ortadan kaldırmaya da yardımcı olur. Tüm bunların yanında Moneye Uygulamam ile benimle sohbet eder gibi konuşabilirsiniz , hatta bugünlerde en popüler kişiselleştirilmiş sohbetimiz “ İndirim Tuzakları “, tüm psikolojik kalkanları verip gelirinize göre ne yapmanız gerektiğini söylüyor, muhakkak beklerim.
Milyonlarca tüketici bu indirim günlerini beklerken Ticaret Bakanlığından önemli bir uyarı geldi. Özellikle günümüzde sık sık tercih edilen internet üzerinden alışverişlerde kimi zaman mağduriyetler yaşanabiliyor. Bu indirim günleri ile birlikte Bakanlık, mağduriyet yaşanmaması için tüketicilere karşı uyarıda bulundu. Tüketici Başvuru Merkezi Başkanı ve Avukat İbrahim Güllü, Gazetevatan.com'a konuyla ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
EFSANE CUMA EFSANE OLUYOR
Yalancı indirimlere karşı vatandaşları uyaran Tüketici Başvuru Merkezi Başkanı ve Avukat İbrahim Güllü; Her yıl kasım ayında Büyük İndirim, Efsane Kasım, Efsane İndirim, Efsane Cuma, Şahane Cuma gibi sloganlarla birçok firmanın uyguladığı indirimlerle piyasada hareketlilik yaşanmakta. Perakende ve e-ticaret pazarında bu ayda indirim kampanyalarının da etkisiyle alışveriş rekorları kırılmakta. Vitrinlerde indirim afişleri ve yazıları tüketiciyi indirimli alışverişe teşvik ediyor. Ancak tüketici örgütleri yaşanan bu hareketliliğe 'çoğu yalancı indirim' olduğunu ileri sürerek tüketiciyi uyarıyorlar." diye konuştu.
Tüketiciler indirim günlerinde indirimin 'gerçek' olup olmadığını merak ediyor. Pek çok kişi alışveriş yapsa da, 'Şahane Cuma'nın gerçek bir indirim olmadığını düşünüyor. 'Yalancı indirimlerin' tarih olacağını söyleyen Güllü, "Tüketicilerin şikayetçi olduğu en büyük husus indirim günlerinde fiyatların yükseltilip yüksek fiyattan indirim uygulanması olduğunu yani yalancı indirim yapılması. Ticaret Bakanlığı tarafından Fiyat Etiketi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete'nin 18 Şubat 2022 gün ve 31754 no'lu sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdiğini göz önüne alındığında artık 'Efsane İndirim' adı altında yapılan yalancı indirimlerin tarih olacaktır." dedi.
Peki uygulanan indirimlerin gerçek olduğunu tüketici nasıl anlayacak? Özellikle online platformlardaki ürünlerin fiyatını sıklıkla değiştiriyor. Gün içerisinde dahi fiyatlarda farklılık görülebiliyor. Bu durum ise; alışveriş yapanların mağduriyet yaşamasına neden oluyor. İndirimden bahsedilebilmesi için ise 30 günlük sürenin esas alınması gerekiyor. Firmaların indirim sürecinde tüketicilerle "30 gün içinde uygulanan en düşük fiyatı" veya "bir önceki fiyatı" paylaşması gerektiğini belirten İbrahim Güllü; "Tüketicimiz artık daha bilinçli. Tüketici şikayetlerini değerlendiren Ticaret Bakanlığı, tüketicilerin mağdur olmaması için kılavuz hazırlayarak, indirim kapsamı dışında kalacak kampanyaları belirledi. Buna göre; bir indirimin gerçek indirim olup olmadığının kriterleri şöyle; En önemli kriter; İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin, indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan, en düşük fiyat esas alınarak uygulanması. Firmalar, indirim sürecinde her bir ürünün “30 gün içinde uygulanan en düşük fiyatı” veya “bir önceki fiyatı” da tüketicilerle paylaşmak zorundalar. İndirim mağazadaki veya bir kategorideki ürünler için geçerli olmadıkça "tümü" veya "her şey" gibi ifadeler kullanılmayacak. "3 al 2 öde", "1 alana 1 bedava" veya "2. ürüne yüzde 20 indirim" gibi şartlı satışlar, indirim kartları ve kuponlar gibi uygulamalar da indirimli satış olarak yapılamayacak. Özellikle çocukları hedef alan kampanyalarda o malın fiyatının düşük olduğu algısı oluşturacak şekilde, “yalnızca” veya “sadece” gibi ifadeler kullanılmayacak." ifadelerini kullandı.
Son yıllarda internet üzerinden alışveriş yapanların sayısı arttı. Pandemi sürecinin etkisiyle hız kazanan online alışveriş sistemi özellikle indirim günlerinde vatandaşların tercihi oluyor.
30 GÜN İÇİNDEKİ EN DÜŞÜK FİYAT BAZ ALMALI
İnternetten alışveriş yapanların mağdur olmaması için yapmaları gerekenleri söyleyen Avukat İbrahim Güllü şöyle konuştu;
"Tüketici Konfederasyonu (Tükonfed) ve Tüketici Başvuru Merkezi olarak firmaları uyarıyoruz. 'Efsane İndirimler, Şahane Kasım' gibi isimlerle tüketicilerin indirimli ürün alma konusundaki zafiyet istismar edilmemeli. İndirim yapıldığı ilan edilen ürün ya da hizmetin fiyatı geriye dönük 30 gün boyunca uygulanmış en düşük fiyat ne ise indirimden önceki fiyata o meblağın yazılması; indirim yapılıyorsa bu meblağ üzerinden indirim yapılması gerekir. İnternetten alışveriş yapanlar mağdur olmamak için firmanın, ticari unvan, açık adres, sabit telefon ve mersis numarasına mutlaka bakılmalı."
ÖNCE BİNDİRİM SONRA İNDİRİM
Yanıltıcı reklamlarla karşılaşan tüketicilerin mutlaka hukuki hakkını araması gerektiğinin altını çizen Güllü, Tüketici kanunun 54'üncü maddesine atıfta bulunarak, "indirimli satışlar düzenlenmiş ve yalancı indirim yasaklanmış. Dolayısı ile bu maddeye aykırılıktan aynı kanunun 77'nci maddesine göre ceza kesilebilecek. Ticaret Bakanlığı bu cezayı 10 katına kadar arttırma yetkisi bulunmakta. Bu nedenle tüketicimiz şikayet etmekten çekinmemeli ki yalancı indirim yapan ve tüketiciyi kandıran firmalar yaptıklarının karşılığını görsünler." şeklinde konuştu.
Tüketici Başvuru Merkezi Başkanı ve Avukat İbrahim Güllü sözlerini şöyle sürdürdü;
"En çok indirim yalanı internet ortamında gerçekleşmekte. Üstelik gelen ürün sahte ürün de çıkabiliyor. İnternetten alışveriş yapan tüketicimiz firmanın fiyat etiketinin bulunduğu sayfanın kopyasını alsın. Hakkındaki şikayetleri arama motorlarında araştırsın. Ayrıca o firmanın adresi, sabit telefonu, açık adresi ve mersis numarası mutlaka araştırmalı. Çünkü bir olumsuzlukla karşılaşıldığında muhatabını bulabilmesi için bu bilgilerin olması lazım. Zaten kanun bunların yazılmasını zorunlu kılıyor. Bunlar yazılı değilse riske giriyorsunuz demektir. Oradan alışveriş yapmayın. İnternet üzerinden alışveriş yapılmasına karar verilmesi durumunda alışveriş yapılacak sitenin SSL sertifikası, 3D security veya sanal kartla ödeme gibi detaylara sahip olup olmadığı ve varsa bu tür ödeme yöntemlerinin tercih edilmesi hususlarına dikkat edilmesi ödeme güvenliği açısından önemlidir. İndirimlerin pazarlama taktiği olduğu ve tüketim çılgınlığına sevk ettiğini de tüketicimiz unutmaması gerekir."
