Ücretsiz izin ile ilgili kritik detay! Yararlanamıyorlar

Covid – 19 dolayısıyla 17 Nisan’da uygulamaya konulan işten çıkarma yasağı işçiler açısından mağduriyetler yaşatmaya devam ediyor. TÜRK – İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay’ın geçen hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunduğu raporda da yer alan işverenin haksız işten çıkarma uygulamalarına sebep olan işten çıkarma yasağı, işverene işçileri dilediği gibi ücretsiz izne ayırma hakkı tanıyor. Atalay, işçilerin aylarca nakdi ücret desteği ile yaşamaya mahkûm olduklarını belirtti.

İşverenin cezalandırma aracına dönüşen ücretsiz izin konusunda ikinci bir grup var ki, bunlar ücretsiz izin desteğinden de yararlanamıyorlar.

İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre, işten çıkarma yasağı boyunca işverenin ücretsiz izne ayırdığı işçilere İşsizlik Sigortası Fonu’ndan nakdi ücret desteği veriliyor. Geçen yıl günlük 39.24 TL olan nakdi ücret desteği, bu yıl günlük 47.70 TL’ye çıktı. Ancak, ücretsiz izin desteğinden sadece 17 Nisan 2020 tarihi itibarıyla sigortalı çalıştırılanlardan ücretsiz izne çıkartılanlar yararlanabiliyor. 17 Nisan 2020 sonrasında yeni bir işe girenler veya iş değiştirenler ücretsiz izin desteği alamıyorlar.

17 NİSAN SONRASI İŞE GİRENLERİN SAYISI EN AZ 1.5 MİLYON

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) verilerine göre, sigortalı çalıştırılan 4/a’lı işçi sayısı geçen yıl nisan ayında 13 milyon 847 bin kişi civarındaydı. Sigortalı işçi sayısı ekim ayında 15 milyon 371 bin kişiye ulaştı. Bu sayının içinde söz konusu dönemde iş değiştiren kişiler de yer alıyor.

İş değiştirenler hariç bırakıldığında bile nisan sonrasında yeni işe giren en az 1 milyon 523 bin kişi bulunuyor. Yeni işe giren 1.5 milyon kişiye ilaveten 17 Nisan sonrası iş değiştiren yüz binlerce kişi ücretsiz izne çıkartıldıklarında nakdi ücret desteğinden yararlanamıyorlar.

İKİ KANUN ÇELİŞİYOR, OLAN İŞÇİYE OLUYOR

İşten çıkarma yasağı 4857 Sayılı İş Kanunu’na 17 Nisan 2020 tarihinde eklenen Geçici 10. Madde ile getirildi. İş Kanunu’nda, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren işten çıkarma yasağı getirilirken, işten çıkarma yasağı süresince de işverene işçiyi ücretsiz izne ayırma yetkisi tanındı. İş Kanunu’nda, işçinin ücretsiz izne çıkartılabilmesi için 17 Nisan öncesinde çalışmaya başlayıp başlamadığına bakılmıyor. Yani, 17 Nisan’dan sonra işe giren veya iş değiştirenler de ücretsiz izne çıkartılabiliyorlar.

Buna karşılık, 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda, sadece 17 Nisan tarihi itibarıyla sigortalı olarak çalışmakta olanların ücretsiz izne ayrılması halinde nakdi ücret desteği ödeneceği öngörülüyor.

Bunun anlamı şu: İşveren 17 Nisan’dan sonra işe aldığı işçisini de dilediği gibi ücretsiz izne ayırabiliyor. Buna karşılık, nakdi ücret desteğinden sadece 17 Nisan itibarıyla sigortalı olarak bir işte çalışıp, o işverence ücretsiz izne çıkartılanlar yararlanabiliyor.

Normalde İş Kanunu’nda ücretsiz izin uygulaması bulunmuyor. İşveren işçiyi ücretsiz izne zorlarsa işçi haklı fesih yaparak kıdem tazminatını alıp işten ayrılabilir. Ancak, pandemi dolayısıyla getirilen ve tek taraflı işleyen bu sistem dolayısıyla ücretsiz izne çıkartıldığında hiçbir geliri olmayan işçilerin eli kolu bağlanmış bulunuyor.

17 Nisan’dan sonra yeni işe giren veya iş değiştiren işçileri mağdur eden bu adaletsizliğin düzeltilebilmesi için İşsizlik Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapılması gerekiyor.

17 MART’A KADAR UZATILDI

Kısa çalışma uygulaması 28 Şubat’a, işten çıkarma yasağı ve buna bağlı olarak ücretsiz izne çıkarma uygulaması da 17 Mart’a kadar uzatıldı. Ancak, kanuna göre haziran ayına kadar uzatılmasının da önü açık bulunuyor.

ATALAY HAKSIZ İŞTEN ÇIKARMALARI ŞİKÂYET ETTİ

TÜRK – İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay, geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan’a rapor sunarak, haksız işten çıkarmaları şikâyet etti. Atalay, rapora ilişkin bilgi verirken şöyle dedi:

"İçerisinde bulunduğumuz Kovid-19 salgın sürecinde her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işverence feshedilemiyor. İstisna kapsamında tutulan bu haller son dönemde bazı işverenlerce işçileri işten çıkarma yöntemi haline geldi. Özellikle sendikal örgütlenen işçilerin bazı işverenlerce ilgili haller bahanesiyle iş akitleri feshediliyor ya da işçiler ücretsiz izne gönderilerek cezalandırılıyor. Ülkemizin dört bir tarafında binlerce işçi bu yöntemle haksız şekilde işten çıkarıldı. Bu şekilde işten çıkarılan işçiler işsizlik sigortası, ihbar ve kıdem tazminatlarını alamamakta. Ahlak ve iyi niyet kuralları bahanesiyle iş akitleri feshedilen işçiler, bu gerekçe nedeniyle işsizlik ödeneğinden de yararlanamıyor. İşten çıkarma yasağı her yönüyle işçi aleyhine işliyor. İş Kanunu'nun 25/2. maddesi kapsamında haksız ve kasıtlı olarak iş sözleşmesi işverence feshedilen işçinin hukuk yollarına başvurup haklarını alabilmesi yıllarca sürüyor. Kaldı ki yargılama süreçlerinin tüm maddi yükü de peşin ödeme sistemi gereğince davasını kazanana kadar işçinin üzerinde kalıyor." (Ahmet Kıvanç-Habertürk)