Milyonlarca çalışanın kabusu! KOD 29...

İşveren tarafından düzenlenen işten ayrılış bildirgesindeki kodları bilmek çalışan açısından önemli. İşverenin 29. kod bildirimi ile işten çıkarması pek çok kişinin gündeminde. Son zamanlarda internette 29 maddeden çıkarılan işçi ne yapmalı sorusu sıkça araştırılan konular arasında yer alıyor. Bu kod ile çalışan hem işsiz kalıyor hem tazminat ve işsizlik maaşı alamıyor. İşveren, işçi haklı olsa bile kıdem tazminatı ödememek için işten çıkış sebebi olarak 29 numaralı kodu işaretliyor. İşçiler haklı olduklarını yıllar süren davalar sonucu kanıtlasalar bile işsiz kaldıkları dönemde geçirdikleri parasız günler yanlarına kar kalıyor.

Peki, 29 maddeden işten atılan işçi işsizlik maaşı ve tazminat alabilir mi? 29 maddeden çıkarılan işçi ne yapmalı?

İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLMEK İÇİN ŞARTLAR!

İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için öncelikle çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. İşsizlik maaşı alabilmek için bazı şartlar bulunuyor. Bunlar son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödenmesi, çalışanın, iş sözleşmesinin iptalinden önceki 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması, son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması da işsizlik maaşı alabilmenin şartları arasında. Çalışanın, iş sözleşmesinin iptalinden sonra 30 gün içinde İŞKUR’a başvurması gerekiyor.

Gerekli şartları taşıyanlardan; 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlar 180 gün (6 ay), 900 gün sigortalı çalışanlar 240 gün (8 ay), 1080 gün çalışanlar 300 gün (10 ay) süre ile işsizlik maaşından yararlanabiliyor. Buraya kadar iş kanununda belirtilen işten çıkarma sonrasındaki bu haklarda bir sorun yok. Ancak işveren ile işçi arasındaki olumsuz durum kişisel bir intikama dönüşebiliyor. İşverenin yaptığı bir kodlama yıllarca çalıştığınız işyerinden tüm haklarınızı alamadan ayılmanıza sebep olabilir. Bu süreçte işçi de haksız yere işten çıkarıldığını ispat etmek için soluğu mahkemede alabilir.

İŞ AKDİNİN FESHİ HAKLI GEREKÇELERE DAYALI MI?

İşçi - işveren arasında açılan davaların temel konusunu iş akdinin feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığı oluşturuyor. İhbar ve kıdem tazminatı ödemek istemeyen işverenler de işten çıkış gerekçesi olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılığı düzenleyen maddesini gösteriyor. İşveren bu yolla bazen ihbar ve kıdem tazminatı ödemeleri için zaman kazanmayı, bazen de işçisini mahkemelerde deyim yerindeyse süründürmek amacıyla cezalandırmak isteyebiliyor.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haziran ayında yazdığı 29. madde yazısı bu konuda tüm çalışanlara bilgi veriyor. İşveren işten çıkardığı işçiler için Sosyal Güvenlik Kurumu’na ( SGK) 10 gün içinde işten ayrılış bildirgesi vermek zorunda. İşçiyi hangi gerekçe ile işten çıkardığını kod numarasıyla işaretliyor. İhbar ve kıdem tazminatı ödemek istemeyen işveren, iş akdini fesih sebebi olarak ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı göstermişse 29 numaralı kodu işaretliyor.

29. KOD İLE İŞSİZLİK MAAŞI ALINAMIYOR!

İŞKUR, işsizlik ödeneği için başvuru yapıldığında işten ayrılış bildirgesindeki kod numarasına bakıyor. 29 numaralı kod girilmişse işsizlik maaşı ödemiyor.

29. MADDE İLE İŞTEN ÇIKARMA DÜZELTİLEBİLİR Mİ?

İşten ayrılış bildirgesinin on gün içinde verilmesi gerekiyor. İşveren bildirgede yanlışlık yaptığında bu süre içinde bildirgeyi düzeltebiliyor. On günden sonraki düzeltme işlemleri SGK tarafından gerçekleştiriliyor.

On günlük süre dolduktan sonra işverenin başvurusu üzerine SGK tarafından işten çıkış gerekçesinin değiştirilmesi işsizlik ödeneği almaya yetmiyor. Örneğin işçi, işverenin ihbar ve kıdem tazminatı ödediğine dair bordro ve banka dekontunu da gösterse, düzeltme işlemi on günden sonra yapıldığı için işsizlik ödeneği alamıyor.

İŞKUR’un düzeltme sonrası işsizlik ödeneği talebini kabul edebilmesi için işçi ve işverenin birlikte başvuru yapması gerekiyor. İşveren birlikte başvuru yapmaya yanaşmazsa, işsizlik ödeneği verilmiyor.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ DE ALINAMIYOR!

Covid – 19 dolayısıyla, 15 Mart’tan sonra işsiz kalan fakat son 3 yılda en az 600 prim günü ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışma koşulunu yerine getiremeyenlere, işsiz kaldıkları her gün için 39.24 TL nakdi ücret desteği verilmesi kararlaştırıldı. Bu haktan yararlanabilmek için de işçinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. Yani, işten çıkış gerekçesi olarak 29 numaralı kod gösterilenler nakdi ücret desteği de alamıyorlar.

İŞVERENE YAPTIRIM YOK

İşveren işten ayrılış bildirgesinde keyfi olarak 29 numaralı kodu işaretlese ve bu durum yargı kararıyla tescillenmiş olsa bile bir yaptırımı bulunmuyor. Örneğin, işçinin haklı fesih yaptığını kabul ederek kıdem tazminatını ödemiş olan işveren, buna rağmen işten çıkış gerekçesi olarak 29 numaralı kodu işaretlediğinde dava açmak dışında işçinin yapacak hiçbir şeyi bulunmuyor.