Milyonlarca çalışanı ilgilendiren açıklama! Hepsi dahil ikramiye, prim ve...

Milyonlarca çalışanı ilgilendiriyor. İş Kanunu’na göre, aynı işverenin bir veya değişik iş yerlerinde bir yıl çalışan işçiler, kıdem tazminatına hak kazanırlar. İşçinin kıdem tazminatını alabilmesi için emekli olması, askerlik nedeniyle işten ayrılması, kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde işten çıkması, işverenin işten atması, işçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi gerekir. İşçinin çalışırken ölümü halinde ise kıdem tazminatı ailesine ödenir.

DEVAMLILIK ŞARTI ARANIR

Kıdem tazminatı, son ücret üzerinden hesaplanır. İşçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatlerin de hesaplamada dikkate alınması gerekiyor.

Bordroda görünen brüt tutar “çıplak ücreti” oluşturur. Kıdem tazminatı ödemeleri genellikle bu çıplak ücret üzerinden yapılır. Yıllık olarak sağlanan ücret dışı menfaatler varsa, tazminatın “giydirilmiş ücret” tutarı üzerinden ödenmesi gerekir. Bir menfaat veya ödemenin giydirilmiş brüt ücrete dahil edilebilmesi için devamlılık şartı aranır.

İŞÇİNİN SON ÜCRETİ ESAS ALINIYOR

Kıdem tazminatı hesabında işçinin son ücreti esas alınır. İş akdinin feshedildiği anda geçerli olan ücret, son ücrettir.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre ihbar tazminatı ödemek istemeyen işveren ihbar süresi tanımak suretiyle fesih bildirimi yapabiliyor. İhbar süresi tanıyarak yapılan fesihte iş akdi, sürenin bittiği tarihte sona erer. Bu nedenle ihbar süresinin bittiği tarihteki ücret üzerinden hesaplama yapılmalıdır.

Yargıtay’a göre, işverenin ihbar süresi tanımadan ve ihbar tazminatı ödemeden yaptığı fesihlerde ihbar süresinin sonuna kadar olan dönemde işyerinde uygulamaya konulan ücret artışından iş sözleşmesi feshedilen işçinin de yararlandırılması ve tazminatının bu artan ücret esas alınarak hesaplanması gerekir.

AYLIK ÜCRET, SAAT ÜCRETİYLE BELİRLENİYOR

Yargıtay’ın yakın tarihli bir kararında (Esas No: 2017/14297, Karar No: 2020/1178 ) kıdem tazminatına esas aylık ücretin nasıl hesaplanacağı şöyle anlatıldı:

“Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücreti üzerinden değil, sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücret göz önünde tutularak hesaplanır. Tazminata esas aylık ücret, saat ücretinin önce 7.5, sonra da 30 ile çarpımı sonucu belirlenmelidir. Aksine, aylık ücretin tespitinin işçinin fiilen çalıştığı gün sayısı üzerinden hesaplanması doğru olmaz.”

KISA ÇALIŞMA VE ÜCRETSİZ İZİNDE KIDEM TAZMİNATI

Yargıtay’a göre, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücretin dikkate alınması gerekir.

Pandemi döneminde milyonlarca kişi aylarca kısa çalışmada veya ücretsiz izinde gösterildi. Bunların kıdem tazminatının hesabında hangi ücret dikkate alınacak? Ücretsiz veya kısa çalışma gibi nedenlerle iş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır.

HEPSİ KIDEM TAZMİNATI HESABINDA DİKKATE ALINIYOR

Kıdem tazminatına esas alınacak ücretin tespitinde asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. İkramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.

ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI

İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaat olarak kabul edilir. Bunların da kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmesi gerekir.

Bazı işyerlerinde satış rakamına bağlı olarak prim ödeniyor. Her ay farklı tutarda ödense de prim ödemeleri de kıdem tazminatı hesabına dahil ediliyor.

ZAMLI İKRAMİYE DİKKATE ALINIR

Yıl içinde düzenli ve belirli periyotlarla ödenen parasal haklar kıdem tazminatına dahil edilirken, bunların son ücrete göre hesaplanması gerekir. Örneğin yılda dört ikramiye alan işçinin son aldığı ikramiye zamlı ücret üzerinden ödenmiş ise ikramiyeler kıdem tazminatına dahil edilirken son ikramiye üzerinden hesaplama yapılır. Her bir ikramiye 3 aylık dönemi kapsadığı için işçinin zamlanmış olan ikramiyesinin ait olduğu 90 güne bölünmesi suretiyle, bir güne düşen ikramiye tutarı bulunur.

BİR GÜNE DÜŞEN TUTAR BELİRLENİYOR

Yol ve yemek yardımı gibi ödemelerin ise fiilen çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle bir güne düşen tutarın bulunması gerekir. Örneğin, ayda 100 lira yol parası, 200 lira yemek parası ödenen işyerinde ayda 26 gün çalışılıyorsa 300 liralık yol ve yemek parası 30 güne değil 26 güne bölünerek hesaplamaya dahil edilmelidir.

Nitekim Yargıtay söz konusu dosyada, yol yardımı 26 güne değil 30 güne bölünerek kıdem tazminatına esas giydirilmiş ücret hesaplaması yapıldığı için yerel mahkeme kararını bozdu.