Kıdem tazminatı ile ilgili o soru cevabını buldu

Pandemi dolayısıyla uygulanan işten çıkarma yasağı işvereni bağlar. Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlar 15 yıl sigortalılık 3600 prim günüyle kıdem tazminatını alıp işten ayrılabilirler. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra işe başlayanlar ise 7000 prim günüyle bu haktan yararlanabilirler.

PANDEMİ SÜRECİNDE 15 YIL 3600 PRİM GÜNÜYLE KIDEM TAZMİNATI ALINABİLİR

Pandemi dolayısıyla uygulanan işten çıkarma yasağı döneminde 15 yıl sigortalılık, 3600 prim gününü tamamlamış biri olarak kıdem tazminatını alabilir miyim? (İsmi saklı)

İşten çıkarma yasağı, işçi için değil işveren için konulan bir yasaktır. İşveren bu dönemde ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında hiçbir gerekçe ile işçiyi işten çıkartamaz. Ancak işçiyi ücretsiz izne ayırabilir. Ücretsiz izne çıkartılan işçi, bu dönemde haklı fesih sebebi yapamıyor.

8 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü doldurduklarında kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler. İşçinin bu hakkını pandemi döneminde işten çıkarma yasağı sırasında kullanmasının önünde hiçbir engel bulunmuyor.

8 Eylül 1999 tarihinden sonra işe başlayanlar ise ya 25 yıl sigortalılık ve 4500 prim gününü doldurarak, ya da sigortalılık süresi aranmaksızın 7000 prim gününü doldurmuşlar ise kıdem tazminatını alıp ayrılabilirler. Eylül 1999 – Haziran 2000 arasında işe başlayıp kesintisiz çalışanlar 7000 gününü doldurmuş bulunuyorlar.

Bu haktan yararlanabilmek için yapılacak ilk iş, bağlı bulunan sosyal güvenlik merkezi veya il müdürlüğüne başvurarak kıdem tazminatı yazısı almaktır. SGK’dan, koşulları sağladığınıza dair yazıyı aldıktan sonra işverene yazılı olarak başvurup kıdem tazminatı talep ederek ayrılmak mümkündür.

İŞTEN ÇIKARMA YASAĞI SIRASINDA İŞVEREN İŞÇİYİ ATABİLİR Mİ?

1 Ekim 2018 tarihinde çalışmaya başladığım iş yerinde, pandemi dolayısıyla 17 Mart’ta kısa çalışma kapsamına alındım. 15 Haziran’da işe döndüğümde “İhtiyacımız yok” diyerek tekrar gönderdiler? Beni işten çıkartabilirler mi? İşten çıkarma yasağı ne kadar daha devam edecek? (İsmi saklı)

Kısa çalışma süresi normalde 3 ay ile sınırlı. Ancak, kararname ile 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere bir ay uzatıldı. Sizin gibi daha önce üç aylık süreyi doldurmuş olanlar 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere bir ay daha kısa çalışma ödeneği alabilecekler.

Aynı kararname uyarınca, işten çıkarma yasağı 17 Ağustos’a kadar devam edecek. TBMM’de görüşülmekte olan yasa teklifi ile işten çıkarma yasağının 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılabilmesi mümkün olabilecek. İhtiyaç duyuldukça işten çıkarma yasağı devam edecek görünüyor. İşten çıkarma yasağı süresince, ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında bir sebeple işten çıkartılamazsınız.

Sizin temmuz ayında kısa çalışma ödeneği alma hakkınız bulunuyor. Ağustos ayından sonra da işe başlatılmazsanız, işten çıkarma yasağının devam ettiği süre boyunca günlük 39.24 TL nakdi ücret desteği alabilirsiniz. Aylık 1.168 TL’ye karşılık gelen nakdi ücret desteği, asgari ücretli bir işçiye ödenen işsizlik ödeneğine eşit bulunuyor.

ASKERLİK BORÇLANMASI İÇİN NE KADAR PRİM ÖDENİR?

1972 doğumluyum. SSK girişim 15 Nisan 1986. Toplam 2783 prim günüm (4/a) bulunuyor. Askerliğimi 580 gün yaptım. Askerlik borçlanması yaparsam ne kadar öderim. Bu durumda ne zaman emekli olurum? (A. Toprak)

İlk sigorta giriş tarihinde 14 yaşında görünüyorsunuz. Eğer staj sigortası değil, normal sigortalı olarak çalıştı iseniz 25 yıl sigortalılık, 5300 prim günüyle 49 yaşında emekli olabilirsiniz. Askerlik sürenizin tamamını en düşük primden borçlanırsanız 2020 yılında günlük 31.39 TL, 580 gün için de toplam 13 bin 207 TL prim ödemeniz gerekir. Bu en düşük tutardır. Bunun 7.5 katına kadar değişen tutarlar üzerinden prim ödeme seçeneğiniz bulunuyor.

Ancak, normal emeklilik için prim günlerinizi 5300’e tamamlamalısınız. Bunun için de yaklaşık 6 yıl çalışmanız gerekir.

3600 prim günüyle emeklilikte ise 60 yaşa tabi olursunuz. Prim gününüzü 3600’e tamamladıktan sonra 60 yaşını doldurduktan sonra da emekli aylığı bağlatabilirsiniz.

EMEKLİ AYLIĞINI KESTİRMEDEN NASIL SİGORTALI ÇALIŞILABİLİR?

Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmek istiyorum. Emekli aylığım kesilmeden nasıl sigortalı çalışabilirim? (İsmi saklı)

Ekim 2008’den önce sigortalı çalışmaya başlayanlar emekli olduktan sonra 4/a’lı (SSK) olarak çalıştıklarında iki seçenekleri bulunuyor. Ya emekli aylığını kestirip normal prime tabi olarak çalışırlar, ya da emekli aylığını kestirmeden sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışırlar.

Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde SGDP’ne tabi olarak çalışmaya devam etmek isteyenler, emeklilik dilekçesi vermeden önce SGK’dan ne zaman emekli olacaklarına dair yazı talep etmeli. Yazıyı aldıktan sonra emekli aylığı bağlatıp çalışmaya devam edeceği hususunda iş yerini bilgilendirip ayın son iş günü işten çıkış yapıldığında, aynı gün SGK’ya emeklilik dilekçesi vermeli. İşveren ayın ilk günü tekrar SGDP’li olarak işe giriş yapar, emekli aylığı da ayın 1’inden geçerli olmak üzere bağlanır. Bu şekilde çalışmaya devam edenlerin, yeni çalışmadan dolayı emekli aylığında artış olmaz.

Emekli aylığını kestirip çalışanların emekli aylığı ise çalıştıkları süreye bağlı olarak artar. Ancak, bağlanan emekli aylığı çok düşük değil ise emekli aylığını kestirerek çalışmak çok avantajlı değil. Karşılaştırma şöyle yapılabilir: Örneğin emekli aylığı 1500 TL, emekli olarak çalışılan işteki brüt kazanç 4000 TL diyelim. Kabaca, emekli aylığı çalışılan her yıl için brüt kazancın yüzde 2’si oranında artar. Bu durumda çalışılan her yıla karşılık emekli aylığı 4000 X 0.02= 80 TL artar. Örneğimizdeki kişinin 5 yıl çalıştığını var sayalım, bu süre sonunda 80 TL X 5 yıl = 400 TL artış olur. Beş yıl boyunca emekli aylığının sabit olduğunu varsayalım 1500 TL X 60 ay = 90.000 TL eder. Aylığı kestirmekten dolayı uğranılan 90 bin liralık kaybı, 400 liralık artış ile 225 ayda (18 yıl 9 ay) telafi etmek mümkün olur. Bu şekilde hesaplama yaparak emekli aylığını kestirerek mi yoksa kestirmeden çalışmanın mı daha avantajlı olduğunu hesaplayabilirsiniz.

NASIL EMEKLİ OLABİLİRİM?

12 Haziran 1962 doğumlu olan bir yakınım 16 Ağustos 1982 tarihinde ilk defa sigortalı çalışmaya başladı. 1987-89 arasındaki askerlik borçlanması dahil 2005 öncesi 1347 gün 4/a çalışması bulunuyor. 2005-2009 arası 1791 gün 4/b sigortası, 2009-2011 döneminde de 478 gün 4/b kapsamında yurt dışı borçlanması bulunuyor. Sonrasında 118 gün 4/a’lı olarak çalıştı. Yakınım nasıl emekli olabilir? (Mehmet Ş.)

Son 7 yıldaki primlerin çoğu 4/b statüsünde olduğu için BAĞ-KUR’dan emekli olabilir. BAĞ-KUR’dan emeklilikte ise en az 5400 prim günü aranıyor. 3734 prim günü bulunuyor. Bunu 5400’e tamamlaması için 1666 gün (yaklaşık 56 ay) isteğe bağlı sigorta primi ödemesi gerekir. İsteğe bağlı sigorta primi bu yıl için aylık 942 lira düzeyinde.

SSK’dan 3600 prim günüyle, 60 yaşında emekli olabilirdi. Yine de SSK’dan emekli olayım derse, 1143 gün (38 ay) fiilen bir işte 4/a’lı olarak çalışması lazım. Prim gününü doldurduğunda 60 yaşı da doldurmuş olacağından, 4/a’lı olarak 1143 günü tamamladığı tarihte emekli aylığı bağlatabilir. Sonuç olarak, 4/a’dan 1.5 yıl daha erken emekli olması mümkün bulunuyor. (Habertürk)