Kadın hâli köy hâli
.
Her yıl 8 Mart civarında “kadın”ın toplumdaki yerini, “ikinci sınıf” hâlini tekrar tekrar dinliyoruz. Bu yıl, şiddete uğrayan kadının korunmasıyla ilgili bir yasanın çıkması, bir gelişme olarak olumlu karşılandı.
Türkiye’de kadının toplum hayatındaki yerini en açık anlatan Adil Gür araştırması dünkü Milliyet’te yayınlandı.
Sayılar, aşağı yukarı bildiğimizi somut olarak tekrarlıyor.
Çalışmaile başlayalım: Türkiye’de kadınların sadece yüzde 16’sı çalışıyor. İşsiz ve öğrenci olanlar dışında “ev hanımı” sıfatını (araştırmada da ev kadınıdeğil ev hanımıdenilmiş) taşıyan kadınların oranı yüzde 61,8. Bu kadınlar zaten çalışmak istemiyor ya da içten içe istese bile bu konuda bir girişimde bulunmadığı için “işsiz” sayılmıyor.
Türk kadınının kendi konumuyla ilgili algısıda “dışarıda çalışsa dahi ev işlerinden kendisini sorumlu hissedenler”in oranının yüzde 68 gibi bir orana ulaşmasından anlaşılıyor. Devamı da “erkek himayesinden yoksun kadının yaşamını devam ettirmede zorlanacağı”nı düşünenlerin oranının yüzde 51 olmasıyla geliyor.
Evde kalmaya, ev işlerini kendi başına yapmaya razı olmuş, bir erkeğin “himayesine muhtaç” olduğunu düşünen kadın oranının bu kadar yüksek olması aslında yaygın ve egemen durumun “köy hâli” olduğunu gösteriyor.
“Köy hâli”nin önemli bir göstergesi de akraba evlilikleridir ve yakın-uzak bir akrabasıyla evli kadınların oranı yüzde 26’nın üzerindedir.
Adil Gür’ün araştırmasının tümü, bir “köy hâli” profili çiziyor ve aynı araştırma erkekler üzerinde yapılsa bu “köy hâli”nin iki taraflı kabulünün çok güçlü bir şekilde ortaya çıkacağını tahmin etmek de zor değil.
Birçok toplumsal ve siyasal meselede tahliller yapar, öngörülerde ve temennilerde bulunurken unuttuğumuz “köy hâli”nin yaygınlığını bu gibi vesilelerle hatırlıyoruz.
“Himaye” demek “eşitsiz güç-eşitsiz ilişki” demek. Ve kadınlarının yarısı “erkeğin himayesine muhtaç” olduğunu düşünen bir toplumda “otoriterliğin” bu kadar geniş bir kabul görmesine şaşırıyoruz.
Toplumun yarısından fazlası, gündelik ilişkilerin demokrasi-eşitlik üzerine kurulmasını hâlen talep etme aşamasında değilse bunun adı “köy hâli”dir.