68’i çok sevmiştik

Bugün yaşı 50’nin üzerinde olan milyonlarca kişi, dünyanın dört bir yanında aynı heyecanı yaşamıştı: Başkaldırma heyecanını, haksızlıklara, yanlışlara, kötülüklere “yeter” deme heyecanını.

İki taraftaki “müesses nizam”lar dünyanın üzerine kâbus gibi çökmüştü.

Bir tarafı anlamak çok kolaydı; diğer tarafın neden “müesses nizam” hâline geldiğini anlamak ise kolay değildi.

Genç insanlar bu soruları sordu.

Türkiye’deki gençler de benzer soruları sormaya başladı.

Türkiye “sol” ile gerçek anlamda 1960 sonrasında tanıştı. Bu yüzden 27 Mayıs 1960 darbesini yerli yerine oturmakta hâlâ zorlanıyoruz.

‘Dünyaya katılma iştahı’

Başkalarına sesini duyurmak, haksızlıkları, yanlışları anlatmak için iki yol vardı. Doğrudan yanlarına gidip konuşmak ve “afişe çıkmak.” Mümkün olan her yere, her duvara afiş yapıştırarak insanlara ulaşmak.

Bunun için de doğru afişler tasarlamak, o tasarımları yazıp çizmek ve basmak gerekiyordu.

“Afişe Çıkmak”la (*) bir kitap adı olarak karşılaştığında, hayatında bir kez de olsa “afişe çıkmış” olan herkes o heyecanı, o coşkuyu tekrar yaşayacaktır kuşkusuz.

Kitabın sunuşunda “her şey” çok güzel anlatılıyor:

“Yılmaz Aysan’ın aşkla yürüttüğü bir belgeleme çalışmasına dayanan Afişe Çıkmak, ‘60’ların, ‘70’lerin ‘aura’sını gözümüzün önüne getiriyor. O dönemin genç insanlarının anlatma, müdahale etme, ses çıkarma, bir şeyler yapma, kısacası dünyaya katılma iştahını gösteriyor bize. Televizyonun siyah beyaz tek kanal, bilgisayar teknolojisinin laboratuvar aşamasında, sosyal medyanın olsa olsa hayal hanesinde olduğu bir zamanda, mütevazı iletişim yollarını kullanmaktaki yaratıcılığı hatırlatıyor.”

‘Yasaklamak yasaktır!’

Kitaptaki afişler, dergi kapakları, kitap kapakları üzerinden “sol hassasiyetler”in 1980’e kadarki bütün “görüntüsü”nü izleyenler, bugünle ilgili birçok soruyu da daha iyi kavrayıp cevaplarını daha kolay üretebilirler.

Yılmaz Aysan’ın bu güzel çalışmasına katkıda bulunanlara da baktığımızda, tarihin yapılmasına ne kadar çok emek ve akıl katıldığını anlayabiliyoruz.

68’de bir genç insan duvara “yasaklamak yasaktır” diye yazmıştı. O yazı bugün hâlâ dünyanın bütün duvarlarında duruyor.

(*) Afişe Çıkmak / 1963-1980 Solun Görsel Serüveni / Yılmaz Aysan, İletişim Yayınları, 2013