Ezidi?
.
Vatan Haber
Kendimi bildim bileli Yezidi diye bilirim. Ansiklopedilere de böyle geçmişti. İsimlerini ilk kez üniversitedeyken, dersimize giren Mete Tunçay’dan öğrenmiştim. “Bu ülkede ne çok çeşit insan var, daha doğrusu vardı, eminim çoğunuz bilmezsiniz” demişti. Bilmiyorduk gerçekten. Doğudaki batıdakileri bilmiyordu, batıdaki doğudakileri...
Sonra bir kaç kez daha Yezidilerin ne olduğunu öğrenmek istemiştim. Kim olduklarına, neye inandıklarına dair bulabildiklerim bir ansiklopedi maddesi kadardı. Ve o da pek açıklayıcı değildi...
Sonra, bundan 14 yıl önce Tur Abdin’de (Mardin/Midyat’ta esrarengiz, olağanüstü bir bölge) bir Yezidi ile karşılaşmıştım. Çok az konuşuyordu. Bir kaç soru sormuştuk, isteksizce cevap vermiş sonra da çekip gitmişti...
Şimdi öğrendik ki kendilerine verdikleri isim çok başkaymış. Bir kere Yezidi değil Ezidi imişler. Ama bu kadarla da bitmiyor.
Ezidiler kendilerini “Ezda” şeklinde tanımlıyorlarmış. “Ezda” Ezidilerin tanrısının binbir isminden geliyormuş. Kürtçe’de “yaratılan, var edilen” anlamında kullanılıyormuş. (Kürtçede “ez” ben demek “da” ise vermek anlamında kullanılıyor). Yezidi kelimesinin ise dini terminolojide veya dilde herhangi bir karşılığı yokmuş.
Taraf Gazetesi’ndeki haber şöyle devam ediyor: Kelimesi bazılarına göre, “Ezidi” kelimesinin Türkçeleşmiş hali. Bazıları içinse Ezidi soyunu, Emevi halifesi Yezid’e isnat ederek Ezidileri aşağılamanın başka bir şekli.
Emevi Halifesi Muaviye’nin oğlu Yezid, Hazreti Ali’nin oğlu ve yetmiş yedi yakınını, kendisini halife olarak tanımadıkları için öldüren kişi. Şiilerle Sünniler arasında mezhep çatışmasını başlatan bu olaydan sonra Müslümanlar arasında bir nefret unsuru haline gelen “Yezid” adı, hakaret anlamında da kullanılıyor. Yezid’in soyundan gelenler anlamında kullanılan “Yezidi” kelimesi ise Ezidileri aşağılama amacını dışa vuruyor.
Peki kimdir (Y)Ezidiler?
Evrenin ve dünyanın, Ezda veya Azda adında bir tanrının görevlendirdiği Melek-i Tavus tarafından yaratıldığına inanan bir din. Wikipedi’deki bilgilere göre hiçbir peygamberi tanımıyorlar. Emevilerin dördüncü halifesinin soyundan gelen Adi bin Musafir, dini Zerdüşlük ilkeleri üzerine kurmuş. İçinde Kürt inançları da var İslam Sufiliği de...
Okudukça şaşırdım, şaşırdıkça okudum. Kıyametin olmadığı bir din. Doğaya saygının ibadet olduğu bir din. Müslümanların sandığı gibi şeytana tapmadıkları gibi adını bile anmak haram. Sonradan Ezidi olmak mümkün değil. Yani tebliğ edilemez dinlerden.
Ezidilerin çoğunluğu Kürt. Ağırlıklı Musul’da yaşıyorlar. Suriye, Türkiye, Gürcistan ve Ermenistan’da da cemaatleri var. Toplam bir milyon kişi oldukları tahmin ediliyor. Türkiye’de 70’lere kadar 80 bin Ezidi varmış. Şimdi sadece 377. Hemen hemen hepsi Almanya’ya göç etmiş.
“Yezidi de olsa yine değer veririz” demiş Başbakanımız.
Ne halklar sevdim zaten yoktular...