Nabucco’da gerekli şartlar oluştu ama yeterli şart oluşmadı

Bu sözleri anlamsız bulabilirsiniz. Gerekli şartın oluşması ancak yeterli şartın oluşmaması ilginç bir terminoloji. Ben de bunu ilk kez Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın ağzından duydum. Dün Kayseri’de imzalanan Nabucco Proje Destek Anlaşması’nın öncesinde karla kaplı Erciyes’in eteklerinde Erciyes Binicilik’e ait At Çiftliği’nde Bakan Yıldız ile bir sabah kahvaltısında bir araya geldik. Bu terminoloji Nabucco’nun şu anki durumuna aslında cuk oturuyor. Dünyanın sayılı projelerinden biri olan Nabucco’da imzalar atılıyor ancak boru hattı aslına bakarsanız hala gazsız. Çünkü Azerbaycan, Rusya’nın baskısı nedeniyle Şahdeniz 2 projesinde nazlandıkça nazlanıyor.

Avusturya Baumgarten’de sonlanacak 3 bin 900 kilometrelik doğalgaz boru hattının yapımı için niyet var ancak gazı tedarik edecek ülkelerle ilgili belirsizlik dağılmadan, ‘proje start alıyor’ demek mümkün değil.

Avrupa’nın gaz açığı tartışmasız. Hele hele nükleerden uzaklaşan Avrupa’nın doğalgaza olan ihtiyacı daha da artacak gibi görünüyor. Şu anki projeksiyonlara göre bile Avrupa’nın 2030 yılına kadar yıllık 150 milyar metreküp gaz açığı olacak. Yani Nabucco’dan gelmesi muhtemel yıllık 30 milyar metreküp gaz Avrupa’nın olmazsa olmazı.

Diğer taraftan Kafkaslar ve Ortadoğu’daki ülkeler ise gaz satmak zorunda. İşte bu tam gerekli şartların oluştuğu ancak yeterli şartların henüz oluşmadığı bir durumu özetliyor. Bakan Yıldız’ın tespitlerinden de yararlanarak bu durumu biraz daha açmakta fayda var. Nabucco için şu an beklenen gaz, Azerbaycan’ın Şahdeniz 2 projesinden çıkaracağı gaz. Ancak bu gazın çıkarılması için yaklaşık 22 milyar euro’luk bir yatırıma ihtiyaç var. Politik olarak ise Rusya doğalgazda kozları elinde tutmak istiyor. Gazprom ile gazda dominant özelliğini korumak istediğinden Azeriler’i Nabucco’dan uzak tutmaya çalışıyor.

Bir diğer tedarikçi Türkmenistan da Rusya’nın güdümünde. Gazını Rusya ve Çin’e satıyor ancak Batı’ya da gaz satmak ve pazarlık gücünü artırmak istiyor. O yüzden Nabucco’ya meğilli. Ancak Azerbaycan’ın tavrını bekliyor. İran da Şahnediz’in içinde ancak şu an için siyasi durumu Batı’ya gaz satmasına engel. Ancak şartlar değişebilir. Nihayetinde İran dünyanın üçüncü büyük doğalgaz rezervine sahip ülkesi.

Irak gazı da Nabucco için bir alternatif. Irak 6-7 yıl içinde bu hatta yıllık 15 milyar metreküp gaz verebileceğini daha önce deklare etmişti. Irak bu işe önem veriyor. Zira halen petrol satışından günlük 300 milyon dolar para kazanan ve bu geliri günlük üretimi 7-8 milyon varile çıkararak 1 milyar dolara kadar yükseltme potansiyeli olan Irak’ın bir diğer önemli geliri de doğalgaz olacak. Her iki emtiada da Batı’ya satış ne kadar hızlı olursa ülkenin istikrara kavuşması, gelişmesi o denli hızlanacak.

Taner Yıldız bu ülkelerin pozisyonuna bakarak Türkiye’nin durumunu şöyle özetliyor: “Burada aslında oyunu bozulmayacak tek ülke Türkiye. Bulmacayı sağdan sola da yukarıdan aşağı da çözseniz Türkiye çok stratejik bir yerde. Bu projede sabırlı ve sakin olmak lazım. Tehditler ve fırsatlar bitmez. Unutulmamalı ki BTC’nin fikri 1990’ların başında çıktı ama yapımı 2000’leri buldu. Sonuçta karşılıklı çıkarlar bu projenin hayata geçmesini sağlayacak. Kaynak ülkeyi bulmak sadece Türkiye’nin sorunu değil. Nihayetinde biz bu projenin 6 ortağından biriyiz. Bekleyebiliriz” Taner Yıldız gaz teminedecek ülkelere 30 Haziran’a kadar süre verildiğini, projeksiyonlarını ortaya koymalarının istendiğini de belirtirken “Kararları ne kadar gecikirse proje de o kadar gecikir. Ancak bu yıl bitmeden Nabucco’nun şekillenmesi beklenmelidir” diye konuştu.