İranlı imam Bandırma’da ev kiraladı, piliçleri gözetliyor

İran Türkiye’den beyaz et almaya başladı. Ancak firmaların ‘helal gıda’ sertifikası sahibi olması İranlı yetkililer için yeterli görülmeyince, İranlı bir imam Bandırma’ya gönderildi. Bandırma’da ev tutan İranlı imam, kendi ülkesine gidecek piliçlerin kesimine bizzat nezaret ediyor, kontrol edip, imzalı kaşeli onay veriyor. Böylece ürünler İran’a, gümrükte sorun yaşamadan giriyor

Ortadoğu, Türkiye için büyük bir ihracat kapısı. Avrupa’nın krizinin derinleşmesinden sonra alternatif pazar olarak Ortadoğu öne çıktı ve ‘Komşularla sıfır sorun’ politikasının da etkisi ile ticarette ciddi ivme sağlandı. Gıda ürünleri konusunda Ortadoğu Türkiye için çok büyük fırsatlar sunuyor.

Önceki gün Şeker Piliç’in Genel Müdür Yardımcısı Emre Bor ile beyaz et sektörünün durumunu ve sorunları konuşmak üzere buluştuk. Ciddi konular arasına İranlı imam detayı da girince bu ayrıntıyı başlığa çıkardım. Emre Bor başlığa taşıdığım detayı görünce ‘Onca ciddi konu konuştuk başlık bu mu olmalı?” diyebilir belki ama 20 yıllık gazeteci refleksim de “Türkiye Ortadoğu’nun tavuk ihraç üssü oluyor” benzeri bir başlık atmaktansa İranlı imam ayrıntısını başlığa çıkarmamı emrediyor. Çünkü bu başlıkla yazının daha çok müşterisi olacağı kesin. Bizim de amacımız haberi okunur kılmak. Kendisinin affına sığınarak ilginç hikayeyi aktarıyorum:

Irak pazarında Türk tavuğunun tutması ve çok beğenilmesinden sonra İran da müşteri oluyor. Ancak İran için ithalat yapılacak tesislerin helal gıda sertifikasının olması, hatta İran’dan bu sertifikanın karşılığının alınması yeterli olmuyor. Tavukların kesiminin İslami usule uygun olup olmadığını belirlemek için bizzat İranlı bir imam görevlendiriyorlar.

İranlı imam Bandırma’ya geliyor ve burada ev tutuyor. Emre Bor “Kesimhanede İran’a göndereceğimiz ürünlerin işlemi başlamadan önce İranlı imamı arıyor, haberdar ediyoruz. Mesela ‘Saat 3’te İran’a gönderilecek tavukların kesimi başlayacak’ diyoruz. Kasaplar tezgahın başına geçiyor. Kendisi o saatte kesimhanede oluyor ve tavukların kesimine bizzat tanıklık ediyor. Kesilen tavuklara onay veriyor, imzasını atıp kaşesini vuruyor. Bu icazetin alınması ile birlikte tavuklar İran gümrüğünden rahatlıkla geçiyor” diye anlattı süreci.

Hikaye böyle. Şeker Piliç şu an için İran’a 1.000 tonun üzerinde tavuk gönderiyor. İran’ın Türkiye’den yaptığı tavuk alımının 100 bin tona kadar çıkabileceğini de vurguluyor.

Suudiler de sırada

Emre Bor, Türkiye’de beyaz et fiyatlarının özellikle son 4 aydır düştüğüne dikkat çekerken, ithalat ile sektörün yeniden kendisine gelebileceğini söyledi. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in Suudi Arabistan’da da beyaz et alımı ile ilgili görüşmeler yaptığını belirten Bor, “Şayet Suudi Arabistan pazarı da açılırsa Türk beyaz et sektörü için önemli bir süreç başlar. Suudi Arabistan’ı diğer Ortadoğu ülkeleri izler” dedi. Bor, sorularımı da yanıtladı.

* Kırmızı et ithalatı beyaz et tüketimini nasıl etkiledi?
2-3 yıl öncesine kadar kırmızı et ile beyaz et fiyatı arasında 1’e 3 gibi bir denge vardı. Şimdi bu denge 1’e 7’ye hatta 8’e çıktı. Yani kırmızı etin fiyatı 8 birimse tavuğun fiyatı 1 birimde kaldı. Buna rağmen tüketimde bir sorun var. Belki biz çok üretiyoruz belki bizde de suç var ama bu fiyat farkı ile Türk insanının özellikle de gelir seviyesi düşük olanların daha çok beyaz ete yönelmesini beklerdik.

* Tavuk fiyatı düştü sanırım, bunun sebepleri neler?
4 ay önce toptan fiyat 3.8-3.9 TL idi. Şimdi 3.2-3.3 TL seviyesinde. Perakendede de 3.8 TL’ye satılıyor. Şu an maliyetlerin altına satış yaptığımızı söyleyebilirim. Kırmızı et ithalatı, balığın bolluğu bu fiyat hareketine neden oldu. İlginçtir tavuk fiyatının balık fiyatı ile birebir ilgisi var. Balık bol olunca tavuk fiyatları düşüyor.

* Türkiye’de beyaz et tüketimi ne seviyede?
Beyaz et sektörü yaklaşık 1.5 milyon ton üretim yapar. Bunun 1.4 milyon tonu iç pazarda tüketilir. 100 bin ton civarı da ihraç edilir. Kişi başı tüketim 15-16 kilogramlardan 20 kilogramlara geldi. AB ortalaması 23.5 kilogram seviyesinde.

* Sektör 4 aydır zarar ediyor dediniz. Fiyatın maliyetin üzerine çıkması için ne gerekiyor?
İhracat 200 bin tona çıkarsa, fiyat dengelenebilir. Bu anlamda Suudi Arabistan’ı önemli bir fırsat olarak görüyoruz. Suudi’ler yılda 500 bin ton beyaz et ithal ediyor. Büyük bölümü de Brezilya’dan geliyor. Biz Brezilya ile Irak pazarında mücadele ettik ve önemli bir başarı elde ettik. Sanırım Suudi Arabistan pazarında da bunu yaparız. İhracat miktarı 100 bin ton artsa iç pazarda fiyat dengelenir. Suudi Arabistan pazarına girdikten sonra Yemen, Katar gibi ülkeler de ardından gelir. Türkiye önümüzdeki 3-5 yıl içinde Ortadoğu’nun tavuk ihraç üssü olabilir. Modern çiftlikleri ve kesimhaneleri ile Türkiye bu potansiyeli fazlası ile taşıyor.

* 2010 sizin için nasıl geçti?
Geçen yıl 77 bin tonun biraz üzerinde mal ürettik. 300 milyon TL gibi bir ciro yaptık. Bu üretimin 7 bin 500 tonunu ihraç ettik. Irak’ta iyi durumdayız. İran’da da payımızı artırmak istiyoruz. İhracatımız 12 milyon doları geçti.

İslami usule uygun tavuk nasıl kesilir?

Eti yenen hayvanların etinin helal olma şartları, kesilen hayvanın durumu, kesen kişinin durumu, kesim bölgesi gibi ayrıntılarla belirleniyor.

Kesim yapan kişinin yetişkin erkek ve müslüman olması gerekiyor. Neden kadınların ve çocukların kesim yapmasının istenmediği şu şekilde izah ediliyor: Kadının ve çocuğun kesimi yapması zor ve meşakkatli olup, hayvanın eziyet görmesi muhtemeldir.

Kesilen hayvanın boğazından kesilmesi isteniyor. Şayet kesim enseden ya da yandan kesilirse, yine hayvana eziyet vereceğinden hoş karşılanmıyor.

Yine ayrıca kesimim gündüz yapılması, kesenin ve kesilen hayvanın kıbleye dönmesi, bıçağın bilenmesi, hayvana yumuşak muamele edilmesi gibi noktalara dikkat ediliyor.
Eti yenebilecek hayvan şayet Allah’ın adı anılmaksızın kesilmesi durumunda da helal sayılmıyor. Bu yüzden kasapların kestiği her tavuk için tek tek Besmele çekmesi gerekiyor.