Armatörler klasmanında tüm bildiklerinizi unutun

Türkiye’nin en büyük denizcileri denince aklınıza Kalkavan, Sadıkoğlu, Cerrahoğlu, Martı, Sohtorik gibi isimler geliyorsa unutun.

Bir numarada Karamehmet var. Sabancı Ailesi iki koldan Karamehmet’i zorluyor. Turgay Ciner de sessiz sedasız 4’üncülüğe yükseldi.

Güney Kore’nin başkenti Seul’deyiz. Yaklaşık 3 saat süren bir otobüs yolculuğu ile ülkenin batısına Hyundai’nin Gunsan tersanesine doğru yola çıktık. Densa Denizcilik’in sipariş verdiği 244 metre uzunluğunda 106 bin deadweightton (DWT) taşıma kapasiteli Densa Alligator isimli tankerin teslim törenine katılacağız.

Densa’nın Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Sabancı ve Başkan Yardımcısı Hacı Sabancı ile yolculuk esnasında sohbet ediyoruz.

Ömer Sabancı önce bu işe nasıl girdiklerini anlattı:

- Dayım Yalçın Sabancı zaten uzun süredir denizcilik işi ile meşgul. Biz de yeni iş arayışındaydık. 2008’de gemi ve navlun fiyatlarının zirve yaptığı dönemde bu iş ilgimizi çekmeye başlamıştı. Aralık 2008’de kardeşim Demet Sabancı Çetindoğan ile birlikte yüzde 50-50 ortaklıkla Denza Denizcilik’i kurduk.

Gemi alımı için ise uygun zamanı bekledik.

Gördüğüm kadarı ile armatörlük işi, denizciliği bilmekten daha çok finansman modellemesini ve dünya ticaretini iyi takip etmekten geçiyor. Zira hem navlun fiyatları hem de buna bağlı gemi fiyatları tamamen dünya ticaretinin dengeleri ile alakalı. Şöyle ilginç bir örnek vereyim. Lehman Brothers batmadan önce, dünyada tüm emtia fiyatlarının şiştiği dönemde Brezilya’dan Çin’e hammadde taşıyan bir dev tankerin günlük kira bedeli 240 bin dolara kadar çıkmış. Ancak sonra krizle beraber dünya ticareti çökünce o 240 bin dolarlık günlük kira bedeli 18 bin dolara kadar gerilemiş. Evet yanlış okumadınız 240 bin dolardan 18 bin dolara inen bir fiyat var.

Zaten bu acayip dengesizlik pek çok denizcilik firmasının da kapısına kilit vurmasına neden oldu. Türk armatörler denince akla ilk gelen isimlerin çoğu bugün maalesef oyun dışı kaldı. Onun yerine Densa gibi, Ciner gibi yeni oyuncular dahil oldu.

Ömer Sabancı devam etti:

Uzun soluklu olacağız

-Şirketi kurduk ve alım için uygun zamanı beklemeye başladık. Dünya ticareti gerileyince 2009’da gemi fiyatları hızla düşmeye başlamıştı. İlk siparişimizi verdik ve ilk gemimizi Haziran 2010’da devraldık.

Sabancı ardından bugün geldikleri noktayı değerlendirdi:

- Bugün devir alacağımız gemi ile filomuz 21 gemiye ulaştı. İkizi yapım aşamasında. Onunla birlikte 1.7 milyon DWT’lik bir kapasiteye ulaşacağız.

Ömer Sabancı’ya sorduk. Alımlara devam edecek misiniz. Bir süre sonra önce dayınızı ardından Karamehmet’i geçme durumu olabilir mi?

- Bu işte kısa vadeli oyuncu olmak istemiyoruz. Fırsatlara bakacağız. Doğru zamanda gemi siparişi vereceğiz. Belki de doğru zamanda fiyatların şiştiği dönemde de gemi satacağız. Bu bir finansman işi aslında. Benim gönlüm 23’üncü geminin siparişini de vermekten yana ancak oğlum Hacı ‘Acele etmeyelim’ diyor. 23’üncü geminin Beluga isimli şirketini bile kurduk, bekliyoruz.

2014’te arz-talep dengelenir navlun fiyatları da yükselir

Densa Denizcilik Başkan Yardımcısı Hacı Sabancı, hurdaya çıkacak gemilerin artması ile birlikte 2014’te gemi arzında bir düşüş olacağını dolayısıyla navlun fiyatlarının yükseleceğini düşünüyor. Zaten grafikte de görüleceği gibi Baltık Dry Endeksi’nde hafif de olsa yukarı yönlü bir artış dikkati çekiyor. Ancak bir diğer dikkat çeken nokta endeksin çok fazla zikzaklar

çizmesi. Bu ters dalgaya kapılırsanız alabora olacağınıza bir işaret. Navlun ve gemi fiyatları yüksekken sipariş verirseniz ardından navlun fiyatları düşünce eğer finans gücünüz de yoksa batabilirsiniz.

Hacı Sabancı navlun fiyatlarındaki ve dolayısıyla gemi fiyatlarındaki ani iniş çıkışlara örnek verdi:

- Bugün teslim alacağımız geminin benzeri 2008’de 75 milyon dolardı. Biz alırken 55 milyon dolara inmişti. İkizini 7 ay sonra 48 milyon dolara sipariş verdik. Bugün geldiğimiz noktada aynı geminin fiyatı 52-53 milyon dolarlara çıktı yeniden. 2010’da 25-26 bin dolara kadar çıkan günlük kuru yük gemisi kirası bugün 8-10 bin dolarlar seviyesinde.

Hacı Sabancı yeni projelerle ilgili de bilgi verdi:

-Doğru finansman modelini yakalarsak yeni fırsatları kovalayacağız. Burada 10 yılda kendini amorti eden bir yapı var. Geminin normal ömrü de 20 yıl. Yani gemi 10 yıl finansör kuruluşa 10 yıl da sahibine çalışıyor gibi bir durum var. LPG-LNG taşıyabilen gemilerden de alıp filomuzu çeşitlendirebiliriz.

Sonra Densa filosu ile ilgili bilgi verdi:

- 18 kuru yuk gemisi, 3 de tankerimiz var. Teslim alacağımız dördüncü tanker ile birlikte kuru yükte 1.2 milyon DWT, tankerde 530 bin DWT kapasiteye çıkacağız. Filoda ikinci el gemimiz yok. Hepsini sıfırdan sipariş verdik. Çok genç bir filoya sahibiz.

Günlük kirası 16 bin $

Hyundai tersanesinde imal edilen 242 metrelik Densa Alligator 106.000 DWT tasıma kapasitesine sahip. Gemi yarın 2 yıllığına uzun süreli kiralama yapan firmaca teslim alınacak. Densa kiralamadan günde 16 bin dolar kazanacak. Geminin denize inme töreninde isim anneliğini (godmothers) Ömer Sabancı’nın eşi Arzu Sabancı yaptı.

Türk deniz filosu dünya 22’ncisi

- Türk armatörler satın aldıkları daha büyük gemilerle küresel deniz ticaretinde rolünü özellikle son 5 yılda büyük bir hızla artırdı.

- Ekonomik kriz öncesi ve sonrasında verilen siparişlerin teslim alınması ve 2. el gemi yatırımları Türk armatörün dünya sıralamasında basamak atlamasını sağladı.

- Türk armatörlerin kontrolünde 2012 yılı başı itibariyle 22.5 milyon DWT olan filo kapasitesi 2013 itibariyle 30.3 milyon DWT oldu. Bu rakam 15 yıl önce 1998 yılında sadece 8.7 milyon DWT idi.

- 1 Ocak 2013 itibariyle Shipping Statistics and Market Review kaynağına göre 1.000 GRT ve üzerindeki gemilerde Türk bayraklı gemiler 9.5 milyon DWT, Türk armatörlerinin yabancı bayraklı gemi tonajı 20.8 milyon DWT.

- 1998 yılında Türk armatörlerinin kontrolünde bulunan 8.7 milyon DWT’lik filonun yüzde 95.8’i Türk bayraklı iken, 2012 yılı başı itibariyle, bu pay yüzde 37.6’ya 2013 başında ise yüzde 31.3’e geriledi.

- 1 Ocak 2013 itibariyle 156 ülkenin sahip olduğu 300 GRT üzeri gemiler baz alınarak yapılan hesaplamaya göre, dünyada 48 bin 742 adet gemi bulunuyor ve bu filonun taşıma kapasitesi 1.5 milyar DWT.

- Türkiye, dünya deniz ticaret filosu sıralamasında 22. sırada yer alıyor.

En büyük filo Karamehmet’in

Dediğim gibi eski bildik armatörlerin hiç biri bugün en büyükler listesinde yer almıyor. Mehmet Emin Karamehmet 4 milyon DWT’lik filosu ile ilk sırada. Bir süre öncesine kadar filosu 4.5 milyon DWT seviyesindeydi. Turkcell’de yaşadığı sıkıntılardan sonra 500 bin DWT’lik bir kaç gemisini elden çıkarmış. Ancak Karamehmet’in filosunun yaşlı olduğuna da dikkat çekiliyor.

- 4 milyon DWT Karamehmet Grubu
- 2.7 milyon DWT Yalçın Sabancı
- 1.7 milyon DWT Densa
- 1.5 milyon DWT Ciner Grubu
- 1.3 milyon DWT Aktif Grup

Neden yabancı bayrak?

Densa’nın kuru yük gemileri Malta, tankerleri Marshall Adaları nüfusuna kayıtlı. O ülkelerin bayraklarını taşıyor.

Bunun nedenini Hacı Sabancı şöyle izah etti:

-Bildiğiniz üzere Türk bayrağı kara listedeydi daha yeni gri listeye geçti. Malta ve Marshall bayrakları beyaz listede. Bu listedeki gemiler limanlara girdiğinde aranmıyor.

Bekletilmiyor. Gemilerimizin hepsi kiralık. Kiralayan firma için liman dışında 1 gün bekletilmek bile ekstra maliyet demektir. Bu yüzden beyaz bayraklı gemiler kiralamada tercih ediliyor.