Halının ustaları!

Arkas Sanat Merkezi, çok kıymeti bir sergiye ev sahipliği yapıyor: "Arkas Koleksiyonu’nda Osmanlı Halı Sanatı.” Lucien Arkas'ın koleksiyonundaki 55 halının yer aldığı sergi, eser sayısı ve çeşitliliği ile bilimsel çalışmalara kaynak olabilecek kadar zengin. Mesela müze koleksiyonları dışında dünyada çok az örneği bulunan Feshane, Emperyal Hereke, Sivas ve Kumkapı halıları ilk kez bu kadar kapsamlı sergileniyor. Bu halılar içinde günümüze sadece 200 tanesinin ulaşabildiği İpek Kumkapı halılardan 17 tanesi yer alıyor.

Rekabet güçleri artık bitiyor

Ancak sergiyi bu kadar kıymetli kılan sadece paha biçilmez halıların yer alması değil. Halı sanatı ve ustalarına gösterilen önem ve bunun taçlandırılması da. Zira, Türk halıları halıcılık tarihinde çok özel bir yere sahip olmasına rağmen, son yıllarda yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Çünkü Çin, Nepal ve Afganistan'dan ithal edilen düşük kalite ve dolayısıyla ucuz halılar Türk halılarının rekabet gücünü bitiriyor. Bu da geleneksel sanatlarımız içinde yer alan en özel ve önemli sanatı yok etmek üzere. Bu nedenle Lucien Arkas bu ustalara ve sanata destek olmaya çalıştığını söylüyor: "Türk halılarının rekabet şansı yok oluyor. Hal böyle olunca da ustalar başka mesleklere yönelmek zorunda kaldı. Son jenerasyon usta halıcıların 20 kişiden daha az olduğunu tahmin ediyoruz. Bu yüzden kalan son ustaları desteklemeye çalışıyorum. Sergideki 1990 ve 2000'lerde yapılmış olan halılar hep bu destek amacıyla satın alınmış teknik açıdan son derece zor, olağanüstü halılar. Halıcılık usta-çırak ilişkisi ile öğrenilir. Bu sergi ile Türk halıcılığının zengin birikimini, kalitesini sergiyi gezenlere anlatmayı, herkesin bu kıymetli sanata tekrar sahip çıkmasını diliyoruz. Aksi takdirde 10-15 yıl içerisinde halı dokuma sanatı ülkemizde tarihe karışacak.”

Düğüm düğüm işlenmiş sanat

Arkas Sanat Merkezi, ustalara olan bu hürmetini sergide Türkiye ve dünyada ince kalite ipek halıcılığın en büyük ustalarından olan Avak Şirinoğlu'na özel bir oda ayırarak göstermiş. Bu odada Şirinoğlu ile yapılan röportaj ve halılarından örnekler yer alıyor.

Birbirinden değerli halıların yer aldığı serginin öne çıkan parçalarından biri ise şüphesiz ki, II. Abdülhamid’in dostu ve müttefiki Alman Kralı II. Wilhelm’e hediye ettiği Hereke halının eşi. İlk kez gün ışığına çıkan Emperyal Hereke tipi bir halnın metrekaresinde tam 1 milyon 440 bin düğüm bulunuyor ve ipek atkı ve çözgü üzerine yün ilmekli işlenmiş. Bu halının bir eşi ise 1900 yılında Paris Exposition Universelle Fuarı’nda Osmanlı pavyonunda teşhir edilmişti.

Kıssadan hisse; düğüm düğüm işlenmiş halı sanatının ustalarını ve inceliklerini görmenizi tavsiye ederim.