Halil Hoca Osmanlı ve din ilişkisini anlatıyor
.
“Tarihçilerin Kutbu” Halil İnalcık’ın yeni kitabı, oldukça tartışmalı bir meseleyi, din - devlet ilişkisini tarihsel kökenleriyle beraber ele alıyor.
Tarihe bakışımız hep biraz sorunlu olmuş. Ya tümden reddetmişiz geçmişimizi ya da kutsamışız. Bugün de "Bizden kötü devlet yok" söylemi ile "Herkes bize karşı çünkü biz en büyüğüz" arasında salınıp duruyoruz. Açıkçası bu söylemler beni çok yoruyor. Hele bu tartışmaların bilgiden yoksun bir fanatizmle gerçekleşiyor olması karşısında tek çarem İlber Ortaylı caps'lerine sığınmak oluyor.
Son yıllarda artan Osmanlı tutkusu da bu tartışmalardan. Mesela adam Mimar Sinan'ın en güzel eserlerinden birinin önünden geçiyor ama o camiyi kim yapmış bilmiyor. Fakat lafa gelince başlıyor efelenmeye...
Hal böyle olunca tarihi yorumlayışımız da "işimize geldiği" gibi oluyor. Ama biz istediğimiz gibi yorumlasak da gerçek gerçektir, eğsek büksek de değişmez.
Devlet - İslamiyet ilişkisi
O yüzden en iyisi okumak ve öğrenmek. Tıpkı çok sık gündeme gelen ve önümüzdeki yıllarda epey tartışılacağa benzeyen "Osmanlı ve İslamiyet ilişkisi" gibi. Çünkü Osmanlı bir şeriat devleti olduğu kadar aynı zamanda da sivil bir yapı da sergiliyordu. İslâmiyetle 9. yüzyılda tanışan Türkler, kendi devlet anlayışlarını İslam dünyasına da taşımıştı. Böylece devlet ve hukuk kavramlarında, bağımsız sivil otorite ve onun kanun koyucu gücü lehine büyük bir değişiklik ortaya çıkmış, şerîat ile yan yana bir sivil hukuk alanı da gelişmişti.
İşte Prof. Halil İnalcık'ın bu konunun temel kitabı niteliğindeki "Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet İlişkisi", Osmanlı tarihinin köklerini göz ardı etmeden devlet ve İslamiyet arasındaki değişken ilişkinin dökümünü sunuyor. Kutadgu Bilig’deki devlet anlayışından başlayarak, Uc’larda bir yanda gâzî beylerle başlayan kuruluş öyküsünü, devlet kurumsallaştıkça Uc’ların, gâzîlerin ve dervişlerin önemlerini kaybedişini, bu arada yeni kurumların ve anlayışların yükselişini aktarıyor. Fatih Kanûnnamesi’yle örfün hukuk alanına resmen girişinin, ulemanın giderek ayrışmasının öyküsünü ve kuruluştan beri süren Hıristiyanlık İslâm tartışmalarını da ele alıyor.
Özetle; "Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet" netameli bir meseleyi Halil İnalcık'ın rehberliğinde anlatıyor.