Veliler hiyerarşisi (1)

SORU: 1- Halik, kâinatı yardımcısız yaratmıştır. Ancak sonra bunun idaresine neden Cebrail, Azrail, Mikail ve İsrafil gibi yardımcılara ihtiyaç duymuştur? 2- Bazı velilere kutupluk izafe edilir. Böyle bir hiyerarşik düzen var mı? Varsa yeryüzünde mi yoksa bunlar cismani olmayan soyut kavramlar mıdır? (Ali Oktay Cevher)

CEVAP: 1- Kur’ân’ın neresinde Allah’ın Cebrail, Mikail, İsrafil ve Azrail’i kendisine yardımcı tuttuğu belirtilir? Bu inanç, Kur’ân’a dayalı değildir. Ama Kur’ân’da meleklerin Allah’ın emrinde olduğu, O’nun emriyle kendilerinden isteneni tereddütsüz yaptıkları vurgulanır: Göklerde ve yerde bulunan canlıların, meleklerin hepsi Allah’a secde ederler, onlar asla büyük taslamazlar. Üstlerindeki Rablerinden korkarlar ve emredildikleri şeyi yaparlar” (Nahl: 49-50), “Ey inananlar, kendinizi ve ailenizi bir ateşten koruyun ki, onun yakıtı insanlar ve taşlardır. Onun başında gayet katı, şiddetli, Allah’ın kendilerine buyurduğuna karşı gelmeyen ve emredildikleri şeyi yapan melekler vardır” (Tahrim: 6). Allah, evrenin yaratıcısı ve mutlak yöneticisidir. Nasıl padişah yönetimi bizzat değil, emrindeki görevlilerle yürütürse evrenin padişahı da yaratıklarını emrindeki memurlarla, kanunlarla yönetmektedir. Ama bu yönetimin mahiyetini bizim kavramamız mümkün değildir.

Kutup, velilerin üstündedir

2- Bazı velilere kutupluk, kutbul-aktablık gibi hiyerarşik lakaplar verilmesi hususunda Kur’ân’a dayalı açık bir kanıt yok ise de bu husus bir hadise dayandırılır. Size bu konuda İslâm Tasavvufu adlı eserimden bir bölüm aktarıyorum. Velilerin çeşitleri: “Yeri döşedik ve oraya sabit dağlar yerleştirdik” (Kaf Suresi: 7). Bazı mutasavvıflara göre Allah arzı serdi, onu zahiren yüksek dağlarla tuttu. Hakikatta arz, yaratıklar; dağlar da velilerdir. Allah, velilerle yaratıklarını tutar, onlarla insanlardan belayı savar. Velilerin üstünde evtad, evtadın üstünde revasi vardır. Bir felaket zamanında kulların mercii (başvuru makamı) evtad, evtadın mercii de revasidir. Revasi, seçkin velilerdir.

Revasiyi kutup idare eder. Kutup, bütün velilerin üstündedir. Bu görüş Hz. Peygamber’den nakledilen hadise dayandırılır.

NOT: Sıhhati tartışmalı olan bu hadisi yarınki yazımda bulabilirsiniz.