‘Senden önce hiç kimseye ebedi yaşam vermedik’

* DÜNDEN DEVAM

Kasimi, Buhari, Ebu Hayyan, Ebul-Huseyn Munavi ve İbn Teymiyye’nin Hızır’ın öldüğü kanısında bulunduklarını söylemektedir. Ebu Hayyan’a göre cumhur, Hızır’ın öldüğünde oybirliği içindedir. İbn Kesir’in tespit ettiği üzere bu konudaki merfu hadisler vahidir. Kitap ehline kadar götürülen rivayet zinciri sağlam değildir. Diğer haberlerin hepsinin başı ve sonu vahidir. Bunlar ya gafletle sağlam haberler arasına sokuşturulmuştur veya bazıları bunu kasten yapmıştır. “Senden önce hiç kimseye ebedi yaşam vermedik” (Enbiya: 34) ayetinde Allah’ın, Hz. Peygamber’den önce de hiç kimseye ebedi yaşam vermediği vurgulanmaktadır.

Demek ki maddi cisimle ebedi yaşayan bir insan yoktur. Ancak Hızır’ın bildiğimiz maddi hayatla değil, misal âleminde yaşayan, darda kalmışlara yardım eden, salih bir ruh (kul) olması mümkündür. Onun birçok kimseye göründüğüne dair anlatılan hikâyelerin hepsi uydurma olamaz. Hızır’ın bir gerçeği vardır. Ama rivayetlerde anlatıldığı gibi bu zat, öyle hayat suyundan içerek maddi cismiyle diriliğe eren bir insan değil, misal âleminde bulunan, zaman zaman bazı insanlara görünen ruhsal bir insandır. Nitekim Sadreddin Konevi, Tebsıratul-Mubtedi adlı eserinde, Hızır’ın varlığının misal âleminde olduğunu nakletmiştir.

Enbiya Suresi 34. ayet

Buhari şöyle demiştir: “Hızır ve İlyas, nasıl hayatta olabilirler? Peygamber, ‘Yüz yıl sonunda, şimdi yeryüzünde bulunanların hiçbiri kalmaz (herkes ölür)’ buyurmuştur.” İbnul-Cevzi de Enbiya Suresi’nin 34’üncü ayetine dayanarak Hızır ve İlyas’ın yaşamadıklarını belirtmektedir. İbn Teymiye de Hızır’ın bir cinni, görünmez bir adam (rical-i gaybdan biri) olduğunu söylemiştir: “Yüce Allah’ın ‘İnsanlardan bazı adamlar, cinden bazı adamlara sığınırlardı da onların şımarıklığını artırırlardı’ ayetinde buyurduğu gibi cinlerden birçok kimse bu dünyada zaman zaman görülürler. Bunlar ricalulgayb yani görülmez âlemin adamlarıdır. Zaman zaman Hızır’ı görenler de bir cinniyi görmüşlerdir. O, benim tanıdıklarımdan birkaç kişiye görünüp ‘Ben Hızır’ım’ demiştir. Görünen kimse bir cinni idi. Ama Müslümanlar onu Musa dönemindeki Hızır sanmışlardır. Musa zamanındaki Hızır ölmüştür. Zira sağ olsaydı, Peygamber’e gelip inanması ve onunla birlikte savaşması gerekirdi.”