Kur’ân-ı Kerim’in harekelenmesi

SORU: Bir televizyon kanalında hatip şöyle bir ifade kullandı: “Hz. Ali zamanında onun emriyle falanca kişiye (programda bu kişinin ismi verildi ancak şu an o ismi hatırlayamıyorum) Kur’ân-ı Kerim’in anlaşılması biraz zordu, rahat anlaşılsın diye Kur’ân-ı Kerim içerisine 360 adet muhtelif yerlerine elif harfi serpiştirildi.” Bu konu ne derece doğru? Çünkü bizlere Kur’ân-ı Kerim’e hiç el değmeden bugünlere ulaştığı öğretildi. (Abdullah Yege)

CEVAP: Dinlediğiniz husus, Kur’ân’ın harekelenmesiyle ilgilidir. Hz. Ali zamanında bazı kişilerin Kur’ân’ı okurken gramer hataları yaptığı, bunun da anlamın bozulmasına yol açtığı görülünce Hz. Ali’nin emriyle Ebul-Esved ed-Dueli, Kur’ân’ı harekeleme işine başlamış, fetha kesre ve zamme (üstün, esre, ötüre) harekelerine karşılık bazı işaretler koymuş, kendisine öğrencileri de yardımcı olmuştur. Bu, Kur’ân’ın esasına müdahale değil, kolay okunması için işaretleme eylemidir.

Bunda bir sakınca yoktur. Zaten bilenler Kur’ân’ı bu seslerle okuyorlardı ama özellikle Arap olmayanların, işaret olmaksızın gramere göre düzgün okumaları mümkün değildi. Kur’ân’ın doğru okunmasını sağlamak için işaretler konulması gerekli görülmüş, Hz. Ali zamanında başlayan bu eylem, Haccac zamanına kadar geliştirilerek sürmüştür. İlk Kur’anlarda bu hareke işaretleri yoktu. Bu harekeler Kur’ân metnine ilave değil, metnin doğru okunmasına yardım türünden şeyler olduğu için Kur’ân metninden ayırdetmek üzere bu işaretler ayrı renk bir mürekkeple yazılırdı. Ayrıntı için “Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri” adlı eserimin önsözüne bakabilirsiniz.

Namazların cem’i

SORU: Çalışan biriyim. Sabah namazını vaktinde kılıyorum. Diğer vakitleri ise akşam işten geldikten sonra kılabiliyorum. Eve yorgun ve geç geliyorum. Yatsı öncesi vakitleri, sabah namazıyla birlikte vaktinden önce kılmak mümkün mü? Namaz surelerinde, ilk rekâtta okunan sureden sıra olarak daha önce yer alan bir sureyi sonraki rekâtta okuyabilir miyim? (Serkan Enisel)

CEVAP: Sabah namazıyla bütün namazları birlikte kılmak Kur’ân’ın, “Namazlar vakitlerle belirlenmiştir” ayetine aykırıdır. Kur’ân’da açık olarak üç vakit belirlidir. Sabah, akşam ve gece vakitleri. Peygamberimiz gündüzün öğle ve ikindi vakitlerinde de cemaate namaz kıldırdığı için öğle ve ikindi namazları da farzdır. Ancak Peygamber’in uygulamasıyla sabit olan bu namazlar yine onun yolculuklarda ve bazen ikamet halinde de uygulamasına dayanılarak birlikte kılınabilir. Öğleyle ikindi, akşamla yatsı cem edilebilir. Ama sabah namazıyla günün diğer namazları cem edilemez. Namazda Kur’ân surelerini, Mushaf’taki sırasıyla okumak güzeldir ama kasti olmadıkça ikinci rekâtta birincide okunandan daha önceki bir sureyi okumakta sakınca yoktur.