İslâm tarihi ve Müslüman Yahudi ilişkileri

SORU: Sayın hocam, VATAN Gazetesi’ndeki yazılarınızı okuyorum. Özellikle “Hz. Peygamber’e atılan bir iftira” adlı yazınız ilgimi çekti. Bir süre önce Fransız Yahudisi oryantalist Maxime Rodinson’un “Mohammed” adlı kitabını okudum (Penguin Books,1971 Fransızca’dan İngilizce’ye tercüme eden Anne Carter). Kitabın 172’nci sayfasında Peygamber’in, Beni Kaynuka kabilesiyle olan ilişkilerine dair bir anlatı var. Rodinson şöyle diyor: “In the course of the same month Muhammed began to attack the Jews seriously. He took as his target the Jewish clan of the Banu Qaynuqa. Muhammed’s decision to attack them was probably the result of a political calculation. (Aynı ay Muhammed, Yahudilere ciddi biçimde saldırıya başladı. Yahudi Kaynuka Oğulları’na saldırmaya karar verdi. Muhammed’in bu kararı, herhalde siyasi bir amaç taşıyordu).”

Rodinson kitabında, pazar yerinde bir Müslüman kadının taciz edilmesinden neşet eden bir tartışmadan sonra çeşitli cinayetlerin işlendiğini, bunun üzerine Peygamber’in Beni Kaynuka’nın kalesini kuşattığını yazıyor. 15 günlük bir kuşatmadan sonra kalenin teslim olduğunu, ceza olarak kabilenin erkeklerinin ölüme mahkûm edildiği ancak hatırlı ve nüfuzlu Müslümanlar’dan İbn Ubey’in araya girerek Yahudileri kurtardığını ifade ediyor. Sonuçta Yahudiler, malları kalede kalmak koşuluyla 3 gün içinde Medine’yi terk etmeyi kabul ediyor. Ganimetin beşte biri Peygamber’in oluyor. Şimdi size sorum şu:
1- Oryantalist de olduğunu göz önüne alarak Rodinson ciddi ve güvenilir bir kaynak mı?
2- Bu anlatılan olaylar dizisi doğru mu? İslâm kaynakları bu episodu nasıl anlatıyor?
3- Kur’ân’da bu olaya referans veren ayetler var mı? Varsa hangileri? 4- Kitapta sadece Beni Kaynuka değil, Beni Nadir ve Beni Kurayza kabileleriyle Müslümanların sorunlu ilişkilerine dair anlatılar da var. İslâmiyet perspektifinden olayların özü nedir?
(Evren İşbilen/ODTÜ Uluslararası İlişkiler doktora öğrencisi)

CEVAP: Kaynuka Oğulları’yla ilgili olarak bir sure inmiştir. Haşr Suresi’nin büyük kısmı bu olayı anlatır. Açıklaması için “Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri” adlı eserimin 9/352-356’ncı sayfalarına, “Kur’ân Ansiklopedisi” adlı eserimin de “Kaynuka” ve “Haşr” maddelerine bakabilirsiniz. Olayın esası, Yahudi kabilelerinin yaptıkları antlaşmalara sadık kalmamalarına ve hatta Peygamber’e suikast düzenlemelerine dayanır.