‘Huri’ kelimesinin ‘Havari’ ile anlam ortaklığı vardır

SORU: “İslâm Ansiklopedisi” adlı eserinizde “Huri” başlığı altında yazdıklarınızı okudum. Fevkalade açıklayıcıydı. Ancak aynı harflerle yazılan ya da aynı kökten olan kelime de Hz. İsa’nın havarileri hakkında kullanılıyor. İkisi arasında bir bağlantı olup olmadığını açıklar mısınız? (Mehmet Ali Tatari)

CEVAP: “İslâm Ansiklopedisi” adlı eserimin havari maddesine bakarsanız orada bu konunun açıklamasını bulabilirsiniz. Müfessirlere göre havari kelimesi, aslen Arapça olup beyaz anlamındaki haver kökündendir. Beyaz elbise giydikleri için Hz. İsa’nın öğrencilerine havari denmiştir. Bezleri yıkayıp çırparak ağartan kassara havari dendiği gibi halis ve temiz yardımcıya da havari denilir. Temiz ve seçkin kimselere de mecazen havari adı verilir. Güzel renklerinden ve temizliklerinden dolayı şehirli kadınlara havariye ve havariyat denir. Bazılarına göre de bu kelimenin aslı, Aramca beyaz anlamına gelen havaradır. Arapça ve Aramca aynı kökten gelen diller olduğundan kelimenin iki dilde ortak olması mümkündür.

Hur, beyaz anlamına gelir

Hur (haver) kökünden yapılmış ahver ve havranın çoğulu olan huri kelimesinin de havariyle kök ve anlam ortaklığı vardır. Çünkü haver, gözün siyah bebekleri arasından azıcık beyazlığın da görünmesidir ki göze son derece güzellik verir. Hur, beyaz anlamına gelir. Hur’in, siyah bebekleri arasından azıcık beyazlık da görünen çarpıcı güzel gözdür. “in”, aynanın çoğuludur. İri gözlü kadına ayna denilir. Ayetlerde müminlere ahirette, böyle güzel gözlü eşlerin verileceği anlatılmaktadır. Hasan-ı Basri’ye göre bu iri gözlü eşler, dünyadaki ihtiyar kadınlardır.

Allah, onları yeniden böyle güzel biçimde yaratacaktır. “Biz (oradaki) kadınları da yeniden bir güzel inşa etmişiz” (Vakıa: 46/35) ayetinden, cennet hurilerinin, aslında dünya kadınları olduğu, bunlar ruhaniyet âleminde yeniden yaratılınca öyle güzel vasıflar kazandıkları düşüncesi doğmaktadır. Burada kullanılan inşa kelimesi de dikkat çekicidir. İnşa, yapı malzemesini üst üste koyup binayı yapmak demektir. Bu ifadeden, ahirette ruhların bedenlenmesinin de hücrelerin çoğalarak yapılan yepyeni maddi bedenler içinde ahiret hayatına başlayacakları anlaşılmaktadır.