Soru: Rahman Suresi, “Rabbinin makamından korkan kimseye iki cennet var” ve “İkisinden başka, iki cennet daha var” denmektedir. Burada anlatılmak istenen nedir? (İ. Öztürk)

Cevap: Rahman Suresi’nin 46-78’inci ayetlerinde hitap hep tesniye (ikil) şeklinde cinlere ve insanlara yapıldığından, Rablerinden korkanlara iki cennet verileceği buyurulmaktadır. Bunlardan birinin cinlere, birinin de insanlara özgü cennet olması olasıdır. Sözün akışından bu anlaşılıyor. Razi’nin işaret ettiği bir ihtimale göre de bu cennetlerden birisi maddi, diğeri de ruhsal cennettir. Bir ihtimale göre ise bunlardan biri yapılan güzel işlerin karşılığı, öteki de fazlasıdır. Daha önce iki cennet canlandırıldıktan sonra onlardan ayrı olarak hemen aynı nimetlerin bulunduğu iki cennetin daha canlandırılması, birkaç biçimde açıklanmıştır:

1- Dünyada müminlerin amelleri değişiktir. Herkes amelinin derecesine göre bir cennete girer. Bu cennetler, cennetin dereceleridir. Nitekim Vakıa Suresi’nin 7-39’uncu ayetlerinde, Hadid Suresi’nin 7-10’uncu ayetlerinde müminlerin derecelerinin farklılığına işaret edilmiştir.

2- Zemahşeri’ye göre birinci cennet müminlerin kendilerine, ikinci cennet zürriyetlerine ve kendilerine tabi olanlara verilecektir.

3- Başka bir tefsire göre ilk ayetlerdeki iki cennet, dünyada müminlerin ellerine geçirecekleri güzel topraklar, ikinci grup ayetlerdeki iki cennet ise ahirette girecekleri cennetlerdir.

Son iki cennetin mudhâmmetân, naddâhatân, refrefin hudrin, abkariyyin hisân (yemyeşil, püsküren iki pınar, yeşil sergiler, yastıklar, güzel abkarî kumaşlar) gibi daha çarpıcı vasıflarla nitelendirilmiş olması, bunların, birinci iki cennetin ötesinde, daha yüksek vasıfta cennetler olduğunu ve bu cennetlerin, birinci iki cennetten daha sonra verileceğini hatıra getirir. Bundan ötürü birinci iki cennet ile müminlere dünyada verilecek cennet topraklar, bunların ötesindeki iki cennetle de ahiret cennetleri kastedilmiş olduğu kanısını benimsiyoruz.

Çünkü bu ikinci iki cennetin yeşilliği mudhâmmetân (yemyeşil), suları naddâhatân (püsküren, fışkıran) gibi önceki cennetlerden daha güçlü vasıflarla nitelendirildiği gibi meyveleri daha detaylandırılmış (meyve, hurma ve nar), içlerinde çok güzel hayırlar (iyilikler, nimetler, mal ve refah) bulunduğu, müminlerin yaslanarak oturdukları sergilerin yüksek, yeşil ve abkari (harika), kendilerine verilen dilberlerin de çadırlarda kapalı, saklı olduğu belirtilmiştir. Bu vasıflar, son iki cennetin, ilk iki cennetin altında değil, onların ötesinde yani ahirette olduğunu gösterir. Gerçeği Allah bilir.