Cuma hutbesi namazdan önce okunur

SORU: Bir kitapta, Peygamberimiz zamanında cuma namazı kılındıktan sonra hutbenin okunduğu bilirtiliyor. Cuma namazından önce hutbe okunmasının Emeviler döneminde başladığı da ifade ediliyor. Bu doğru mu? Eğer doğru ise günümüzde hâlâ Emevi âdeti mi devam ediyor? Bu uygulamanın sürdürülmesi bid’at değil midir? (Aydın Ezel)

CEVAP: Bu soruya daha önce verdiğim cevap şöyledir (Soru ve Cevaplarla İslâm: 2/402): Hz. Muhammed’in cuma hutbelerini namazdan sonra okuduğu görüşü ortaya atıldı ama bunun kaynaklarda bir dayanağı yok. Ancak Hz. Peygamber’in bayram namazlarında hutbeyi, namazdan sonra okuduğu fakat Emeviler zamanında halkın, namazdan sonra yöneticinin konuşmasını dinlemeyip dağıldığı görülünce Medine valisi Mervan’ın, itirazlara rağmen hutbeyi öne aldığı Mebsut’ta anlatılmaktadır. Ancak bu, bayram hutbesiyle ilgilidir. Bugün bazı yazarlar, bayram kaydını düşürüp sanki cuma hutbesinde böyle yapıldığını belirtiyorlar. Kaynaklarda böyle bir şeye rastlamadım.

Kaynaklarda bir kanıt yok

Ancak Kur’ân’ın anlatımından cuma hutbesinin yani konuşmasının namazdan sonra yapıldığı anlaşılır. Çünkü Cuma Suresi’nde ticaret ve eğlence sesi duyanların, cuma konuşmasını yapmakta olan Peygamber’i ayakta bırakıp gittikleri belirtilir. Ancak onların namazı kıldıktan sonra gittikleri anlaşılır. Namaz kılmadan çıkmaları söz konusu olamaz. İşte bu ifadeden surenin işaret ettiği olaya kadar cuma hutbesinin namazdan sonra okunduğu anlaşılır. Sanıyorum ki halkın dağılmadan konuşmayı dinlemelerini sağlamak için Peygamberimiz, bu olaydan sonra hutbeyi namazdan önceye almıştır. Rivayetlere Peygamberimizin bu uygulaması yerleşmiştir. Dediğim gibi cuma hutbesinin namazdan sonra okunduğu hakkında kaynaklarda bir kanıt yoktur.

YARIN: Cuma hutbesi namazın bir bölümüdür.