Yine İran ve kaybolan İrancılık üzerine

Önceki günkü “Nereye gitti şu İrancılar” başlıklı yazımızı (http://www.rusencakir.com/Nereye-gitti-su-Irancilar/1994) “Bu konuya devam edeceğe benzeriz” diye bitirmiştim, özellikle sosyal medyadaki tepkiler üzerine çok gecktirmeden ikinci bir yazı kaleme almak farz oldu. Öncelikle şunu vurgulayalım: Geçmişlerindeki İran hayranlığını bir tür nefrete dönüştüren bazı İslamcıların aleni bir özeleştiri yoluna gittikleri pek vaki değil. Anlaşılan onlar dün de haklıydılar, bugün de kendilerini haklı görüyorlar.

Bu noktada Rafet Ballı’nın 12 Eylül 1980 askeri darbesinin etkisinin hâlâ çok güçlü olduğu bir dönemde yapmış olduğu “Sosyalist Sol Konuşuyor” kitabını hatırladım. Ballı, 1970 başlarında Latin Amerika tarzı gerilla savaşı yanlısı olup birkaç yıl sonra Maoculuğa, 1970 sonlarındaysa Enver Hocacılığa evrilmiş olan sol bir grubun temsilcilerine “nasıl oluyor da her sefer doğru çizgiyi savunduğunuzu iddia edebiliyorsunuz?” anlamına gelebilecek bir soru yöneltmiş ve “görüşlerimiz değişmiş olabilir ama devrimci doğrultumuz hep aynı” gibi bir cevap almıştı. (Kitap elimin altında olmadığı için cümleleri mealen aktarıyorum, özür dilerim.)

İslami değil milli

1980 ve 90’larda yaygın olan İran sempatisinin son birkaç yıldır yerini bir antipatiye bırakmakta olmasını Türkiye İslamcılarının değil de İran’ın değişimiyle açıklamaya kalkmanın herhangi bir anlamı olabilir mi? Örneğin birçok İslamcının İran’a Suriye nedeniyle kızdığını biliyoruz. Fakat aynı İran’ın, Başar’ın babası Hafız Esad’ın 1982 şubat ayında İslamcı ayaklanmayı bastırmak için Hama kentini dümdüz ettiğinde de (muhtemelen bugünküyle benzer stratejik nedenlerle) sessiz kaldığını ve Türkiyeli İslamcıların nedense bu konuyu fazla kurcalamadıklarını da biliyoruz.

İran’a yönelik bir başka İslamcı eleştiri de, Tahran rejiminin dünyanın dört bir köşesindeki cihat hareketlerine en azından kayıtsız kalması, “Arap baharı” diye adlandırılan süreçlerle arasına mesafe koyması üzerinden yöneltiliyor. Ancak İran’ın arası, ABD, Suudi Arabistan, Pakistan destekli Afgan cihadıyla da pek iyi olmamış, Taliban rejimini de hep düşman görmüştü. Çünkü İran’daki rejim, dün de dünyadaki İslami hareketlerin hemen tümüyle ilişkisini kendi milli stratejik hesapları üzerine inşa ediyordu, bugün de aynı çizgiyi sürdürüyor.

Dolayısıyla Türkiyeli İslamcıların bir bölümünün İran’a bakışındaki dönüşümün kabaca iki nedeni olabilir: Ya Tahran’ın geçmişte “milli” değil de “İslami” kaygılarla hareket ettiğini düşünecek kadar saftılar ya da bugün kendi stratejik bakışları ciddi değişikliğe uğradı.

İkinci seçeneğin daha baskın ve bu olgunun sadece Türkiye’de değil dünyanın dört bir tarafındaki İslamcılar ve İslami hareketler için geçerli olduğu kanısındayım.

Bu konuya devam edeceğe benzeriz.