Kıdem Tazminatı Fonu yıllardır gündemde. Ancak işvereni de işçiyi de tatmin edecek bir formül zor göründüğünden hükümet konuyu sürekli rafa kaldırıyordu. Seçim süreci bittiğine göre bu konuda reform yapılması için uygun zamandayız. Fon nasıl şekillenecek, dünyadaki örnekleri incelemekte fayda var.
Sonunda asgari ücreti 1.300 TL yaptık. Yaptık yapmasına ama asgari ücretin açıklandığı gün yapılan çok önemli başka bir açıklama geri planda kaldı. Başbakan Yardımcısı Lütfi Elvan, Ocak ayının sonu veya Şubat ayının başında TBMM’ye kıdem tazminatıyla ilgili yeni bir tasarı sevk etmek istediklerini açıkladı.
Bu konuyla ilgili, “Dünyadaki uygulamalar belli. Biz kendimizi dünyadan, gelişmiş ülkelerden soyutlayamayız. Mutlaka bir orta yolun bulunacağına inanıyoruz” şeklindeki açıklamasıyla daha çağdaş bir uygulama için adım atılacağının sinyallerini verdi.
Ortada henüz bir taslak yok... Görüşülenler, konuşulanlar sürekli değişiyor.
- Kıdem miktarı azalacak mı artacak mı?
- Fona sadece ilk defa sigortalı olanlar mı dâhil edilecek?
- Taşeronlar pilot olarak uygulanacak mı?
- Kıdem fonu SGK primine mi ilave edilecek?
- İşten kendi isteğiyle ayrılanlar da kıdem tazminatına hak kazanabilecek mi?
- Evlenen kadın sigortalının, askere giden erkek sigortalının kıdemi ne olacak?
- 15 yıldan önce kıdem tazminatı alınabilecek mi?
Her başlık bir soru işareti.
Kıdem tazminatı gündemi inişli çıkışlı. Amaç güzel, yöntem muallak.
Peki dünyada kıdem tazminatı uygulaması nasıl?
Çalışanın kıdemini garantileme hedefi
KIDEM tazminatı yılların emeği, alın teri. Az da olsa, çok da olsa her çalışanın aklının bir yerinde duran temel bir hak. Çalışma Bakanlığı sürekli olarak her 10 çalışandan sadece 1’inin kıdeme hak kazandığını belirterek yeni sisteme olan ihtiyaca işaret ediyor. Hükümet, yeni sistem oluşturulması ve bir tazminat fonu kurulması konusunda ısrarlı. Bu konuda geçen yıl da tartışmalar yapılmış, sendikalar ve işverenlerle ortak bir noktada buluşulamamış ve Başbakanın talimatıyla fon meselesi rafa kaldırılmıştı. Tartışmalar yeniden süre dursun, Çalışma Bakanlığı tarafların üzerinde mutabık olmadığı bir kıdem sistemini kesinlikle hayata geçirmeyeceklerini belirtmekte. Hedef; kıdem miktarını azaltmayan, işverenin ödeme kabiliyetini artıran, her çalışanın kıdemini garantileyen sistem olması.
AVUSTURYA
İŞYERİNDE kaç kişinin çalıştığı bir kıstas değil. Fakat kıdem tazminatına hak kazanabilmek için 3 yıl boyunca aynı işverence çalıştırılmış olmak gerekiyor. Burada kıdem tazminatı hesaplanırken çalışılan sürelere göre alınacak tazminat miktarı değişiyor. (Örneğin 5-10 yıllık çalışmaya 3 aylık maaş gibi.)
İSPANYA
HERHANGİ bir kıstas aranmamakta ve çalışılan her bir yıl için 20 günlük ücret ödeniyor. Bu 20 günlük ücret sözleşmenin kanuna aykırı olarak feshedilmesi durumunda 45 güne çıkıyor. Ayrıca belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar da her yıl için 8 günlük ücret olarak kıdem tazminatından yararlanabiliyor.
İTALYA
KIDEM tazminatı için herhangi bir şart gerekmiyor. İşçi kendi rızasıyla işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanıyor. İtalya’da kıdem tazminatı için bir fon sistemi kurulmuş. İşverenler fona işçileri için maaşlarına doğru orantılı miktarlarda primler yatırıyor. Ödenecek miktar hesaplanırken işverenin fona yatırdığı primler hesaba katılıyor. Ayrıca ödenecek kıdem tazminatının da herhangi bir üst sınırı bulunmuyor.
GÜNEY KORE
İŞYERİNDE 5 kişiden fazla çalışan varsa işçi ister kendi isteğiyle işten ayrılsın isterse işten çıkarılsın her halükarda kıdem tazminatına hak kazanıyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken 1 yıllık çalışmaya karşılık 1 aylık brüt ücretin tamamı dikkate alınıyor.
HOLLANDA
40 yaşından küçük çalışanlar için 1 aylık ücret, 40 yaşından büyük çalışanlar için ise 1.5 aylık ücret tutarında kıdem tazminatı alınabiliyor.
ABD
ÖZEL sektörde kıdem tazminatı uygulaması yok. Ancak, federal çalışanların kıdem tazminatına hak kazanması söz konusu. Onların da yetersizliklerinden dolayı işten çıkarılmamış olmaları gerekiyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken 10 yılı doldurmamış olanlara her 1 yıl için 1 haftalık ücret, 10 yılı doldurmuş olanlara her 1 yıl için 2 haftalık ücret dikkate alınıyor.
POLONYA
Emeklilik durumunda yıl başına 1 aylık ücret olarak kıdem tazminatı veriliyor.
SLOVENYA
1-5 yıl arası çalışanlar her yıl için 6 günlük, 5-15 yıl arası çalışanlar her yıl için 7.5 günlük, 15 yıldan fazla çalışanlar her yıl için 10 günlük kıdem tazminatı alabiliyor.
PORTEKİZ
HER yıl için 1 aylık ücret tutarında kıdem tazminatı söz konusu.
İSVEÇ
Genel bir düzenleme yok. Toplu iş sözleşmelerine konulabiliyor.
ALMANYA
İŞYERİNDE 10 kişiden fazla çalışan olması halinde kıdem tazminatı hakkı doğuyor. Kıdem tazminatı hesaplanırken her bir yıllık çalışma karşılığında en son alınan aylık ücretin yarısı kadarı dikkate alınıyor.
