Geçtiğimiz yıl içerisinde yıllık izinlerde yapılan değişiklikler, taşınma izni sorunları, evlilik izni, süt izni, babalara da doğum izni derken, işçi-işveren arasında uyuşmazlıklara sebep olan yıllık izin konusunu ele almanın vaktidir diyerek haklarınızı anlatmaya çalışalım.
YILLIK İZİN NEDİR?
4857 sayılı İş Kanun’un 53 üncü maddesine göre;
“İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,(14)
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,(20)
c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,(26) az olamaz…”
Yıllık izin hesabında, işyerinde ilk işe girilen tarihe göre yıllık dönemlerin tamamlanmasına dikkat edilir.
Örneğin,1 Haziran günü işe başlayan bir işçinin yıllık izin hakkı her yıl 1 Haziran günü başlar. 1 Haziran 2021 tarihinde işe başlayan işçi, ilk defa 1 Haziran 2022 günü yıllık izne hak kazanır.
PAZAR GÜNLERİ VE RESMİ TATİL GÜNLERİ İZNE İLAVE EDİLİR
İşçinin, izin süresine rastlayan Pazar günleri ile ulusal bayram ve resmi tatil günleri izin süresinden sayılmaz ve kesin suretle izne ilave edilir.14 gün izne çıkan bir işçinin izin süresi içine rastlayan 2 Pazar günü ile birlikte 16 gün izni olur.
YAŞLILARA VE GENÇ İŞÇİLERE İZİN SÜRESİNDE AYRICALIK
Yıllık izin hesabında, yaşlılara ve gençlere istisnai ayrıcalık tanınmıştır. Belirtilen yıllık izin sürelerinin dışında;
On sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle, elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamayacaktır.
YILLIK İZİN ÜCRETİ PEŞİN ÖDENİR!
Çalışanlar ücretlerini çalışmış oldukları ayı takip eden ayın başında alırlar, bu sebeple işçi yıllık izne çıkacak ise işveren izin süresini peşin ödemelidir.
TAŞINMA İZNİ NEDİR?
Konuyla ilgili olarak yargıya intikal etmiş onlarca dosya olsa da, İş Kanununda bu yönde bir izin hükmü bulunmamaktadır. Taşınma izni diğer izinler adı altında, ücretsiz ve mazeret izni olarak kullandırılır.
Personel, taşınması ile ilgili olarak ücretsiz izin talebinde bulunabilir ve işveren de bunu karşılamakla yükümlüdür. İşlerin aksamaması işveren için önemli olsa da personel için de evini taşımak ve yerleştirmek o derece önemlidir.
Taşınması ile ilgili bildirimini yaptığı halde işvereninden onay alamaması durumunda yine taşınma işlemine devam eden personeli işveren bu sebeple işten uzaklaştıramaz, disiplin cezası uygulayamaz ya da işten çıkaramaz. Burada dikkat edilmesi gereken önemli nokta işverene yazılı bildirimde bulunulmasıdır.
EVLİLİK İZNİ KİMLERE VERİLİR, VERMEK ZORUNLU MUDUR?
Evlilik izni, evlenecek olan tüm personellere kanunen verilmesi gereken bir izin hakkıdır. Evlenecek olan personel, evlilik tarihinden bir ay önce yazılı dilekçe ile bildirimde bulunmak suretiyle evlilik izni talep edebilir.
Evlilik izni talep eden bir personele işveren bu izni sağlamakla yükümlüdür ve ücretinde herhangi bir kesinti uygulayamaz. 4857 Sayılı İş Kanununa göre evlilik izni yasal olarak 3 gündür.
ANNELER DOĞURUR, BABALAR İZİN KULLANIR!
Sigortalı babalar doğum masasında olan eşlerini neredeyse ziyaret dahi edemiyorlardı. Artık yasal düzenleme ile birlikte sadece annelere değil babalara da doğum izni getirildi. Eşi doğum yapan bir baba artık mazeret izni almak yerine yasal olarak 5 günlük doğum izni alarak ücretli izne ayrılabilecek. Bu izin için sadece yazılı bir dilekçe vermesi yeterli olacaktır.
SÜT İZNİ KİMLERE VERİLİR, NASIL KULLANDIRILIR?
Doğum yapan anneler 8 hafta doğum öncesi ve 8 hafta doğum sonrası olan analık izinlerini kullandıktan sonra işbaşı yapmaları halinde süt iznini kullanabilirler. Doğum sonrası, Yarı zamanlı veya kısmı süreli çalışma haklarını kullanan anneler süt izninden bu sürelerde yararlanamazlar.Süt izni günlük 1,5 saat olarak, çocuk 1 yaşına gelene kadar yazılı bildirimde bulunulması şartı ile kullandırılır. 4857 Sayılı İş Kanuna göre süt izni gün içerisinde kullandırılmalıdır.
Ancak büyükşehirlerde böyle bir imkan pek olmadığından işveren ve işçi anlaşarak ya işe 1,5 saat geç başlayarak yada 1,5 saat erken çıkarak veya haftanın son iş günü toplam kullanmak suretiyle süt izni kullanımını gerçekleştirirler.
İş Kanununa göre süt izninin, haftalık ya da aylık olarak kullandırılması mevzuata uygun değildir ancak usulüne uygun izin kullandırmayan işverenlere de herhangi bir idari yaptırım uygulaması bulunmamaktadır.
Yazılı bildirimde bulunduğu halde işvereni tarafından süt izni kullandırılmayan kadın sigortalılar 4857 sayılı İş Kanununun 24. Maddesi gereğince tüm yasal hak ve alacaklarını talep ederek haklı nedenle iş akdini feshedebilirler.
RESMİ TATİLLERDE MESAİ YAPILIR MI?
Resmi tatillerde çalışmak ve aynı zamanda çalıştırılmak suç değildir! İş Kanunu’nda açıkça belirtildiği üzere, iş yerlerinde bayramlarda ve resmi tatil günlerinde çalışmaya ihtiyaç duyuluyorsa, işveren işçileri bu günlerde çalışmaya zorlayamaz. Burada işçi çalışmama inisiyatifini kullanarak, bayram zamanı çalışmayı reddedebilir. Fakat burada oldukça önemli bir detay bulunmaktadır. Şayet işçi ve işveren arasında imzalanan iş sözleşmesinde ya da varsa toplu iş sözleşmesinde ulusal bayram tatillerinde ve genel resmi tatil günlerinde işçilerin çalışacağına ilişkin bir hüküm varsa ve işveren çalışmanızı talep ederse, işçi bu talimata uymak ve çalışmak zorundadır. İş sözleşmesinde böyle bir hüküm bulunmuyorsa, resmi tatil günlerinde veya bayram tatillerinde çalışma zorunluluğunuz yoktur.İş Kanunu’nda ulusal bayram günleri ve resmi tatil günleri olarak kabul edilen günlerde çalışılması durumunda günlük çalışma ücreti yüzde 100 zamlı olarak ödenmektedir. Yani normalde günlük 200 lira alıyorsanız, bayram günlerinde çalışmanız durumunda 400 lira alırsınız.Sabırsızlıkla izinlerini bekleyenlere, parçalı bulutsuz, bol güneşli ve huzurlu günlerde geçen izin günleri şimdiden tek dileğimiz…
