Zorunlu cümlesini sevmiyoruz biz. Zorunlu GSS’yi de sevmedik, Zorunlu BES’i de… 1 Ocak 2017 itibari ile uygulanmaya başlanan Bireysel Emeklilik Sistemi’nde zorunlu katılımcıların yarıdan fazlası iki ayın dolması ile birlikte ayrıldı. Hükümetin büyük umutlarla getirmiş olduğu tasarruf sistemin deyim yerindeyse ilk virajda yoldan çıkması devlet yetkililerince de şaşkınlıkla karşılandı.
İşçi ve işveren kesimleri ile yapmış olduğumuz görüşmeler sonucu, ne işçilerin ne de işverenlerin Bireysel Emeklilik Sisteminde yeterince bilgi sahibi edindirilmediği anlaşılmaktadır.
Kapsam dâhilindeki işçilere, BES firma yetkililerinin yalnızca yüzde 25’lik devlet katkısı ve ilave 1.000 TL avantajının anlatıldığı, ne koşulda çıkıldığı, çıkarken nelerle karşılaşılacağı, ya da fonların yönetilmesi gerektiği ve fonun devlet garantisinde olup olmadığı hakkında kesin ve net bilgiler verilmediği de gözlemlenmiştir. Ayrıca yine işçilere sistemden ayrılma konusunda ne gibi işlemlerin yapılacağı, dilekçe örneği vs. gibi gerekli bilgilerin de aktarılmadığı anlaşılmıştır.
İşverenlerin büyük bir bölümü ise sistemden tamamen habersiz durumda! Sistemle daha çok muhasebe yetkilileri ilgilendiğinden BES’te yetkili banka ve kuruluşlar direk yetkili muhasebe ya da finans müdürleri ile iletişim kurmakta. Sistemden çıkmak isteyen personellerin işverene mi yoksa direkt olarak fon kuruluşuna mı müracaat edeceği tartışılmaktadır. Ayrıca birçok işveren ve yetkililer ücret kesintilerinde hatalı uygulamaya gitmiş olup, bordro ve ücret hesaplamalarında bu iki aylık dönemde hatalarla karşılaşmıştır.
974 bin kişi çıktı
Yaklaşık 20 fon ve banka kuruluşu ile yürütülen BES sistemi işverenlere cazip teklifler sunarak işçilerin yararlarının ne olup olmadığını gözetmeksizin, şirketin menfaatine olan uygulamalara göre anlaşmaya varmaktadır. BES kuruluşlarının birçoğu, kapsama giren firmaların kendilerini seçmeleri halinde kredi kolaylığı, düşük faizli kredi desteği ve kredi kartı gibi işverene paketler sunduğu anlaşılmıştır.Banka çalışanları Ocak ayına ait maaşlarını, 1 Ocak itibariyle aldıklarından sisteme erken dahil oldular.
Diğer özel sektör çalışanlarından bir ay önce sisteme dahil olan banka çalışanlarının yaklaşık yüzde 55’lik bir bölümü sistemden ayrıldı. Fon yetkilileri sistemin yeterince aktarılamadığından dert yanıyor. Konuyla ilgili banka çalışanlarının yanı sıra özel sektör verileri de tespit edilince ortaya hayli ilginç rakamlar çıkmakta. Öyle ki, planlanan kadar, tasarrufa eğilimli bir yapımızın olmadığı ve yetkililer tarafından ön görülenden fazlaca sistemden ayrılan mevcut. Özel sektörde 1000 ve üzeri çalışanı bulunan firmalar 1 Ocak itibariyle sisteme girmesiyle toplam 1 milyon 811 bin kişi otomatik BES’li oldu. Ancak bu kişilerin sistemde 837 bini kaldı, 974 bin kişi cayma hakkını kullanarak ayrıldı.
Az maaş alan kaldı
Otomatik BES sisteminde en dikkat çeken ayrıntı asgari ücret düzeyinde maaş alan kişilerin çoğunluğunun sistemde kalması oldu. Daha fazla geliri olan kişiler cayma hakkını kullanarak sistemden ayrıldı, asgari ücretliler ise tasarrufta kaldı. Sistemin ikinci aşamasında, 1 Nisan’daqsisteme, 2.5 milyonu memur, 1.5 milyonu özel sektör çalışanı olmak üzere 4 milyon kişinin dahil olması bekleniyor. Bu kişileri sistemde tutmak için daha özendirici adımlar atmaya ve bu sistemi en iyi şekilde anlatmaya ihtiyaç var.
