Türkiye’de deprem çeşitleri nelerdir? Artçı depremler deprem şiddetini önler mi?

Türkiye’de deprem konusu yaşanan her deprem sonrası gündem oluyor ve detaylı araştırmalarda yoğunluk yaşanıyor. Deprem paniği, vatandaşların deprem konusunu daha detaylı araştırmasına sebebiyet veriyor. Türkiye’nin deprem kuşağında yer alması da bu paniği besliyor. Türkiye’de deprem çeşitleri nelerdir? En tehlikeli deprem çeşidi hangisidir? Artçılar büyük depremin şiddetini azaltır mı?

TÜRKİYE’DE DEPREM ÇEŞİTLERİ

Deprem, yerkabuğu içinde meydana gelen kırılmaların titreşim dalgalarına yol açarak yeryüzünü sarsma olayına denir. Yerkabuğundaki tabakaların birbirine uyguladığı basınç Teknotonik, Volkanik ve Çöküntü depremleri oluşturuyor. Peki Türkiye’de görülen deprem çeşitleri nelerdir?

Türkiye’de görülen en büyük ve en yaygın deprem tektonik depremdir. Sıcak lavların üzerinde hareket eden levhaların arasındaki sürtünmeler sebebiyle oluşur. Sürtünmeler sonucu gerilme enerjisi birikir ve kırılmalar yaşanarak fay bölgelerinde büyük sarsıntılara yaşanır. En yıkıcı depremler arasında sayılan tektonik depremlerin, enerjisi büyük olduğundan sonucu da büyük olur.

EN TEHLİKELİ DEPREM ÇEŞİDİ HANGİSİDİR?

Volkanik depremler ise dağların patlaması sonucu oluşur. Türkiye’de aktif yanardağ bulunmadığından volkanik depremler görülmez. Volkanik depremlerin Tektonik depremlere göre şiddeti oldukça zayıftır.

Çöküntü depremler de daha çok yeraltındaki maden, oyuk, mağara ve toprağın çökmesiyle oluşur. Yakın çevresindeki yerleri sarsan ve yıkıcı olmayan deprem kategorisinde görülür.

DEPREMİN ŞİDDETLERİ

1, 2, 3 ve 4 seviyesindeki depremler genellikle hissedilmez.

Sismografi adı verilen aletle tespit edilen deprem şiddetleri arasında 5 şiddetindeki depremler hissedilir. Evdeki eşyalar düşer, camlar kırılır.

6 şiddetindeki depremlerde sıva ve duvarda çatlaklar oluşur ve deprem korkutucu derecede şiddetli bir şekilde hissedilir.

7 şiddetindeki depremlerde yer hareket ettiğinden kişinin hareket etmesi zorlaşır. Sarsıntılar kişinin yürümesini engeller. Yapılar yıkılır, yerlerde çöküntüler oluşur.

8, 9 ve 10 şiddetindeki depremlerde tüm yapılar zarar görür, yıkılır, Dağlık bölgelerde heyelan görülür. Can ve mal kayıpları yüksektir.

ARTÇI DEPREMLER BÜYÜK DEPREMİN ŞİDDETİNİ AZALTIR MI?

Artı depremlerin büyük depremin şiddetini azaltıp, azaltmadığına yönelik çeşitli söylemler var. ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Sucuoğlu artçı depremleri büyük İstanbul depreminin habercisi olarak değil de bunun bağımsız ve yeni bir deprem olduğunu düşündüğünü ifade etmişti.

İstanbul Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Okan Tüysüz ise söz konusu konuyla alakalı, "Marmara 20 yıldır deprem beklentisi olan bir bölge. 4.7’lik bir depremin ardından artçılar sürerken bugünkü deprem meydana geldi. Bunun arkasından da şu ana kadar 4-5 tane artçı meydana geldi. Bunlardan en büyüğü de 4.3 büyüklüğünde. Bunun arkasından 5’e kadar varan artçı depremlerin olması gerekir. Bunlar kısa sürede olabileceği gibi zamana da yayılabilir. Üzerinde deprem beklentisi olan fayın ve çevresindeki fayların meydana getirdiği bir deprem. Bu açıdan da özellikle merak edilen geleceğe yönelik nasıl bir seyir izleyecek sorusunun net bir cevabı yok. O yüzden bu deprem aktivitesini izlememiz gerekiyor. Hangi fay tarafından yaratıldığına dair gözlem evlerinden yayınlanacak bilgileri beklemek lazım. Fay hattının enerjisini azaltmak söz konusu değil çünkü depremler logaritmik olarak değişirler. Yani 4.5’lik bir depremden 31 tane olursa 5,5’luk depremi, bin tane olursa da 6.5’luk bir depremi engeller. Onun enerjisini boşaltır. Dolayısıyla olan bir depremin büyük bir depremi engellemesi ya da onun olmasını engellemesi gibi bir durum söz konusu değil" şeklinde konuştu.